Η βιωσιμότητα είναι το στοίχημα της ανθρωπότητας για τις επόμενες γενεές. Αφορά μια ολιστική προσέγγιση στον τρόπο που πρέπει να νοηματοδοτηθεί το παρόν και το μέλλον, ώστε να εμπεδωθεί μια νέα δυναμική ισορροπία μεταξύ της κοινωνίας, της οικονομίας και του περιβάλλοντος προς την κατεύθυνση ενός κόσμου δικαιότερου και ευημερούντα, και σε έναν υγιή πλανήτη. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, ως μια πρόκληση που συνδέεται με αρκετούς από τους 17 Βιώσιμους Στόχους του ΟΗΕ, διαμορφώνουν ήδη μια νέα πραγματικότητα, την οποία βιώνουμε και καλούμαστε να αναχαιτίσουμε άμεσα, συντεταγμένα και καθολικά.
Ακολουθεί η συνέντευξη με την καθηγήτρια Φοίβη Κουντούρη*, συμπρόεδρο του Δικτύου Λύσεων Βιώσιμης Ανάπτυξης Ευρώπης (UN SDSN Europe) και Ελλάδος (UN SDSN Greece), η οποία πρωτοστατεί σε εθνικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο με την πολυσχιδή της δραστηριοποίηση στην αποφασιστική διαμόρφωση οικονομικών πολιτικών για το περιβάλλον και την βιωσιμότητα.
Μπορείτε να σταχυολογήσετε τις αιτίες της ενεργειακής κρίσης που βιώνουμε; Τι ενέργειες πρέπει να εφαρμοστούν για να αναχαιτιστούν οι αυξήσεις στις τιμές;
Η τρέχουσα ενεργειακή κρίση είναι αποτέλεσμα διάφορων παραγόντων. Καταρχάς, οι ακραίες θερμοκρασίες, με πολύ χαμηλές θερμοκρασίες το χειμώνα και υπερβολικά υψηλές το καλοκαίρι, ως μία από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, δημιουργούν αυξημένες ανάγκες σε ενέργεια.
Επίσης, τα προηγούμενα έτη εξαιτίας της COVID-19 δημιουργήθηκε μια αναταραχή στις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες. Η ροή των πρώτων υλών επιταχυνόταν ή επιβραδυνόταν ανάλογα με την εξέλιξη της πανδημίας, με αποτέλεσμα, όταν υπήρχε απότομη αύξηση της ζήτησης, η ενέργεια να μην επαρκεί για τόσο αυξημένα επίπεδα παραγωγής.
Τέλος, αν συνυπολογίσουμε τη μαζική εισαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στην Κίνα και τη Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, μπορούμε να κατανοήσουμε τις αιτίες της ενεργειακής κρίσης.
Η ενεργειακή ασφάλεια στην Ευρώπη έχει διαταραχθεί. Οι κυρώσεις απέναντι στη Ρωσία, έναν από τους μεγαλύτερους παραγωγούς φυσικού αερίου παγκοσμίως, έχουν σαν αποτέλεσμα της απομόνωση της και την αποκλεισμό της από την ενεργειακή εφοδιαστική αλυσίδα, τουλάχιστον σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ως ανταπόκριση, το Συμβούλιο της Ευρώπης, ανέλαβε την πρωτοβουλία να αναπτύξει το REpowerEU, με σκοπό την απεξάρτηση της από τα ορυκτά καύσιμα της Ρωσίας. Το REPowerEU, είναι ένα σχέδιο μετασχηματισμού του ενεργειακού συστήματος της Ευρώπης, βασισμένο σε τρεις Πυλώνες: Εξοικονόμηση ενέργειας, Διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού, και επιτάχυνση της εγκατάστασης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Η βέλτιστη αξιοποίηση του πλούτου της Ευρώπης σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) είναι πολύ σημαντική για την ενεργειακή της αυτονομία. Η διαθέσιμη τεχνολογία μπορεί να παρέχει ηλεκτρική ενέργεια από ΑΠΕ σε κόστος πολύ χαμηλότερο από τα ορυκτά καύσιμα.
Εξασφαλίζεται η Ελλάδα (από το σχεδιαζόμενο ενεργειακό μείγμα της) έναντι μελλοντικών διακυμάνσεων της προσφοράς ενέργειας σε όρους επάρκειας και ανατιμήσεων;
Η εξασφάλιση ενέργειας σε προσιτή τιμή για όλους τους πολίτες, είναι μείζον πολιτικό ζήτημα σε κεντρικό επίπεδο αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη. Χρειάζεται κινητοποίηση των πολιτικών και διαμόρφωση του κατάλληλου πλαισίου που θα επιταχύνει τις επενδύσεις σε ΑΠΕ, λύσεις βασισμένες στη φύση και μετάβαση από ένα γραμμικό σε ένα κυκλικό παραγωγικό μοντέλο. Είναι σημαντικό, οι λύσεις που θα εφαρμοστούν να είναι δίκαιες, να δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας και να διασφαλίζουν όλα τα μέρη της κοινωνίας, ιδιαίτερα τα πιο αδύναμα.
Τον Φεβρουάριο 2021, δημοσιεύθηκε η πρώτη ετήσια Έκθεση μας [1], ως Ομάδα Εργασίας (Senior Working Group) του Δικτύου Λύσεων Βιώσιμης Ανάπτυξης Ευρώπης (SDSN Europe) για την από κοινού εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, με τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) της Ατζέντας 2030 του ΟΗΕ. Στόχος της Έκθεσης ήταν να υποστηρίξει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, προτείνοντας τους κατάλληλες μετασχηματιστικές στρατηγικές που θα μπορούσαν να καθοδηγήσουν την ανάκαμψη της οικονομίας σε ευρωπαϊκό αλλά και εθνικό επίπεδο, μέσα στο γενικότερο πλαίσιο της Ευρώπης αναφορικά με τη βιωσιμότητα.
Ένα από τα αντικείμενα της πρόσφατης Έκθεση μας [2] για το 2021 ήταν η αξιολόγηση των Εθνικών Σχεδίων Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας επτά Κρατών Μελών της Ευρώπης, ως προς της ενσωμάτωση μέτρων βιώσιμης ανάπτυξης, δηλαδή μέτρων για τον τερματισμό της φτώχειας, την προστασία του πλανήτη και την εξασφάλιση της ειρήνης και της ευημερίας του κόσμου. Για την Ελλάδα, είναι αισιόδοξο ότι τα περισσότερα από τα μέτρα του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, τόσο ως προς τον αριθμό των μέτρων που πρόκειται να υλοποιηθούν, όσο και ως προς τον προϋπολογισμό που έχει διατεθεί (περίπου €17,77 δισεκατομμύρια), συμβάλλουν στην επίτευξη του SDG 9 «Βιομηχανία, Καινοτομία & Υποδομές».
Στρέφοντας τον φακό στη συνεργασία σας με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών ως Συμπρόεδρος του “UN SDSN Europe”, ποια είναι η εικόνα επίδοσης της Ελλάδας στα κριτήρια των στόχων της «Agenda 2030»; Θεωρείτε πως είναι εφικτό να επιτευχθούν οι στόχοι στον ορίζοντα της τρέχουσας δεκαετίας;
Σύμφωνα με την ετήσια Έκθεση Βιώσιμης Ανάπτυξης για το 2021 (SDR 2021) για την Ευρώπη, η Ελλάδα κατατάσσεται 27η μεταξύ των 34 χωρών του ευρωπαϊκού χώρου με βαθμολογία 64,75/100. Σε παγκόσμιο επίπεδο, κατατάσσεται 37η μεταξύ 165 χωρών, με βαθμολογία 75,41/100.
Ως χώρα αντιμετωπίζουμε πολύ μεγάλες προκλήσεις στην επίτευξη των Στόχων 8 για αξιοπρεπή εργασία και οικονομική ανάπτυξη, 12 για υπεύθυνη κατανάλωση και παραγωγή, 13 για δράση για το κλίμα και 14 για ζωή στο νερό. Σε όλους τους υπόλοιπους Στόχους αντιμετωπίζουμε επίσης προκλήσεις, αλλά σε μικρότερο βαθμό, ενώ λίγο καλύτερα τα πάμε στο Στόχο 10 αναφορικά με τις κοινωνικές ανισότητες.
Η επίτευξη των Στόχων εντός του χρονοδιαγράμματος δεν είναι εύκολη. Είναι σίγουρα μια μεγάλη πρόκληση, αλλά δεν είναι και αδύνατο. Αυτό που χρειάζεται είναι πολιτική βούληση, κατάλληλο πλαίσιο πολιτικών, προσήλωση στην υλοποίηση ταυτόχρονα των 17 ΣΒΑ και της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, κατάλληλη εκπαίδευση και κατάρτιση όλων των ηλικιών αναφορικά με τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και δέσμευση από όλα τα μέρη της Κοινωνίας.
Μπορείτε να μας αναφέρετε μερικά παραδείγματα δράσεων που πραγματοποιούνται από το “Ελληνικό Δίκτυο Λύσεων” (SDSN Greece) για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη;
Ως SDSN, ανταποκρινόμαστε στην ανάγκη δράσης για την αντιμετώπιση των ποικίλων προκλήσεων που δημιουργεί η κλιματική αλλαγή, με πολλές πρωτοβουλίες και δράσεις. Για παράδειγμα η Ομάδα Εργασίας εμπειρογνωμόνων και ακαδημαϊκών (Senior Working Group), υποστηρίζει την από κοινού εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και των 17 ΣΒΑ, η πρωτοβουλία UN SDSN SEAs, προωθεί την επιτάχυνση της γαλάζιας ανάπτυξης με γνώμονα την επιστήμη και την εφαρμογή των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (Ατζέντα 2030) στις ευρω-ασιατικές θάλασσες, η δράση SDSN Youth Greece ενισχύει τις τεράστιες δυνατότητες και τη δέσμευση της νεολαίας στην εφαρμογή των ΣΒΑ, και πολλές άλλες.
Μία πρόσφατη, πολύ σημαντική πρωτοβουλία είναι και η δημιουργία του Παγκόσμιου Κόμβου για το Κλίμα (SDSN Global Climate Hub). Ο κόμβος θα έχει έδρα την Αθήνα και επικεφαλής του θα είμαστε εγώ, που μεταξύ άλλων είμαι συμπρόεδρος του SDSN Ευρώπης και SDSN Ελλάδος , από κοινού με τον Καθηγητή Jeffrey Sachs, πρόεδρο του SDSN Global, ενώ θα υποστηρίζεται από διακεκριμένους επιστήμονες από την Ελλάδα και από το παγκόσμιο δίκτυο του SDSN. Κύρια αποστολή του SDSN Global Climate Hub θα είναι η παροχή επιστημονικών συμβουλών για την αντιμετώπιση της επιδεινούμενης κλιματικής κρίσης και την πρόληψη περαιτέρω επιδείνωσης, χρησιμοποιώντας όλα τα διαθέσιμα δεδομένα, τη γνώση και τις τεχνολογίες που παρέχονται από εμπειρογνώμονες σε διάφορους τομείς, ώστε η εφαρμογή των σχεδίων δράσης να είναι προσαρμοσμένα στις ανάγκες κάθε χώρας, και αποδεκτά από την κοινωνία των πολιτών.
Πώς εκτιμάτε ότι μπορούν να μετριασθούν οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην οικονομία για τους λιγότερο προνομιούχους και τους πιο ευάλωτους συμπολίτες μας;
Η κλιματική αλλαγή αποτελεί μία μόνο από τις κρίσεις που περνάει ταυτόχρονα η ανθρωπότητα. Μαζί με την πανδημία, την οικονομική ύφεση, και την κατάρρευση της Βιοποικιλότητας, συνιστούν ένα υπαρξιακό πρόβλημα που απαιτεί ριζικούς μετασχηματισμούς, και διακρατικές συνεργασίες στο πλαίσιο των διεθνών συμφωνιών όπως, οι 17 ΣΒΑ, η Συμφωνία του Παρισιού και η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία.
Όλες αυτές οι συμφωνίες, θέτουν την ευημερία των ανθρώπων και του πλανήτη στο επίκεντρο και καλούν για αποφασιστικές δράσεις προς όφελος όλων, με ίσες ευκαιρίες και χωρίς αποκλεισμούς.
Tα προβλήματα που απορρέουν από τις κρίσεις που προαναφέρθηκαν αλληλοσυνδέονται. Γι’ αυτό, όπως τονίζουμε και στην πρώτη μας ετήσια Έκθεση, είναι κρίσιμο να υιοθετηθεί μια συστημική προσέγγιση στο σχεδιασμό λύσεων, ώστε να αξιοποιηθεί η συμπληρωματικότητα μεταξύ των διαφορετικών πτυχών της πράσινης μετάβασης και να εντοπιστούν πιθανές συνέργειες μεταξύ διαφορετικών στόχων βιωσιμότητας.
Τα μονοπάτια των λύσεων που θα σχεδιαστούν, πρέπει να περιλαμβάνουν τις διαθέσιμες τεχνολογίες καθαρών μηδενικών εκπομπών CO2, τεχνολογίες Κυκλικής Οικονομίας, Λύσεις βασισμένες στη φύση, Επενδύσεις προσαρμογής στο κλίμα, Ψηφιοποίηση, Προώθηση της καινοτομίας, Λύσεις Βιώσιμης χρηματοδότησης και Μεταρρυθμιστικές πολιτικές.
Τι είδους θεσμικές μεταρρυθμίσεις έχει ενσωματώσει η Ελλάδα για να αποτελέσει ένα επιτυχές παράδειγμα πράσινης μετάβασης;
Δεδομένων των πολιτικών και ηθικών προκλήσεων, οι κυβερνήσεις πρέπει να ενεργήσουν γρήγορα και αποτελεσματικά προς έναν βιώσιμο κόσμο και να εξασφαλίσουν την επιβίωση της τρέχουσας και της μελλοντικής γενιάς.
Η Ελλάδα, σε πλήρη ταύτιση με την Κεντρική Ευρωπαϊκή γραμμή υποστηρίζει και εφαρμόζει τις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας από κοινού με τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης.
Από την αξιολόγηση του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Ελλάδας (NRRP) που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της δεύτερης ετήσιας Έκθεση μας ως Senior Working Group του SDSN Europe για την από κοινού εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, με τους 17 ΣΒΑ, προέκυψαν ενδιαφέροντα συμπεράσματα.
Βρήκαμε ότι τα μέτρα και οι επιμέρους δράσεις του NRRP είναι ευθυγραμμισμένα με τους 7 εμβληματικούς τομείς της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ενίσχυση της Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, δηλαδή: Ενίσχυση της ενέργειας (Power Up), Ανακαίνιση (Renovation), Επαναφόρτιση και ανεφοδιασμός (Recharge and Refuel), Σύνδεση (Connect), Εκσυγχρονισμός (Modernise), Επέκταση (Scale-up), Επανειδίκευση και αναβάθμιση δεξιοτήτων (Reskill and upskill).
Το Εθνικό σχέδιο αποτελείται από 18 μέτρα με συνολικό προϋπολογισμό που ξεπερνάει τα €18 δις με τη μορφή επιχορηγήσεων. Δυνητικά, οι πόροι που αναμένεται να κινητοποιηθούν, συμπεριλαμβάνοντας και τα Δάνεια, υπολογίζονται στα €59,8 δισ.
Υπάρχουν τα απαραίτητα χρηματοδοτικά εργαλεία για την υλοποίηση των σχεδιαζόμενων λύσεων;
Οι πολιτικές και οι Στρατηγικές που δημοσιεύθηκαν την περίοδο 2020-2021 καλύπτουν ένα μεγάλο εύρος ζητημάτων που αγγίζουν όλες τις περιοχές πολιτικής της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Αυτό είναι ένα απτό παράδειγμα της πολιτικής βούλησης των ηγετών της ΕΕ να υιοθετήσουν τους ΣΒΑ ως πλαίσιο οικονομικής ανάπτυξης στην Ευρώπη.
Ωστόσο, ακόμη και αυτό το φιλόδοξο πλαίσιο δεν επαρκεί για την αντιμετώπιση των μεγάλων προκλήσεων πράσινης μετάβασης. Οι χρηματοδοτικές ανάγκες είναι τεράστιες και απαιτούνται δημόσιες επενδύσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, την προώθηση της προστασίας του περιβάλλοντος και την υποστήριξη της πράσινης ενέργειας.
Οι αναθεωρημένες κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις κρατικές ενισχύσεις για το κλίμα, την ενέργεια και το περιβάλλον (CEEAG), δημιουργούν ένα ευέλικτο πλαίσιο που επιτρέπει στα κράτη μέλη να παρέχουν την απαραίτητη υποστήριξη για την υλοποίηση της ΕΠΣ στοχευμένα και αποτελεσματικά. Επίσης, προβλέπουν υψηλότερο ποσό ενίσχυσης σε περισσότερες κατηγορίες έργων για την προστασία του κλίματος, του περιβάλλοντος, και της παραγωγής πράσινης ενέργειας, σε σχέση με πριν. Σε αυτά, εκτός από τη διαχείριση των αποβλήτων, συμπεριλαμβάνονται οι ανανεώσιμων πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), μέτρα ενεργειακής απόδοσης κτιρίων, καθαρές μετακινήσεις, μείωση της ρύπανσης, ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας, μελέτες ή συμβουλευτικές υπηρεσίες σε θέματα που σχετίζονται με το κλίμα, την προστασία του περιβάλλοντος και την ενέργεια, αποκατάσταση περιβαλλοντικών ζημιών, προστασία ή αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και εφαρμογή λύσεων βασισμένων στη φύση για την προσαρμογή και τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και άλλα.
Όμως, εκτός από τη χρηματοδότηση, κατά το σχεδιασμό των λύσεων είναι απαραίτητη η συστημική και διεπιστημονική προσέγγιση, καθώς και αξιοποίηση της τεχνολογίας και της καινοτομίας. Οι τεχνολογικές και χρηματοδοτικές λύσεις πρέπει να λαμβάνουν υπόψη όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, τα οποία αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους και με το περιβάλλον, και να είναι προσαρμοσμένες στις ανάγκες κάθε χώρας.
Η ανάπτυξη τέτοιων λύσεων είναι και ο πυρήνας της δουλειάς μας στην πρωτοβουλία Alliance of Excellence for Research and Innovation on Aephoria (AE4RIA) που διευθύνω. Είναι μια πρωτοβουλία συνεργασίας μεταξύ διαφόρων ινστιτούτων και επιστημονικών οργανισμών τους οποίους διευθύνω ή συνδιευθύνω. Σε αυτά περιλαμβάνεται το Εργαστήριο Έρευνας στην Κοινωνικό-Οικονομική και Περιβαλλοντική Αειφορία (ReSEES) στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, η Μονάδα Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDU) και ο ελληνικός κόμβο της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Γνώσης και Καινοτομίας για το Κλίμα (EIT Climate-KIC HUB Greece), στο ερευνητικό κέντρο ATHENA_RC.
Συνεργαζόμαστε με περισσότερους από 150 ερευνητές, και έχουμε αποσπάσει πάνω από €500εκ. χρηματοδότηση σε δύο δεκαετίες, από τη συμμετοχή μας σε ανταγωνιστικά ερευνητικά έργα Βιώσιμης Μπλε Ανάπτυξης, Πλέγματος Νερού-Τροφής-Ενέργειας, Μετριασμού και προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και επιτάχυνσης της καινοτομίας, όπως για παράδειγμα ARSINOE(H2020), IMPETUS(H2020), BRIDGE-BS(H2020), IntelComp(H2020), DAFNE(H2020), MERMAID(FP7), Globaqua(FP7) και πολλά άλλα. Επίσης, είμαι πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιστημονικής Ένωσης Οικονομολόγων Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων (EAERE), μέλος της Παγκόσμιας Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών (WAAS), και Συν-πρόεδρος του Δικτύου Λύσεων Βιώσιμης Ανάπτυξης Ευρώπης (UNSDSN_Europe) και Ελλάδος (UNSDSN_Greece). Επιπλέον, συμμετέχω στην Eθνική Eπιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή του Υπουργείου Ενέργειας και Περιβάλλοντος, και στη συγγραφική ομάδα της Έκθεσης Πισσαρίδη.
Πώς μπορεί να λειτουργήσει η πράσινη μετάβαση ως αναπτυξιακός πολλαπλασιαστής για την ελληνική οικονομία στο προσεχές μέλλον; Ποιες είναι οι κρίσιμες μεταρρυθμίσεις και επιλογές που πρέπει να υιοθετήσει;
Εξαιτίας της πολυπλοκότητας και της μεγάλης κλίμακας των προβλημάτων που σχετίζονται με τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, η αξιοποίηση της τεχνολογικής καινοτομίας παίζει καθοριστικό ρόλο. Οι προτεινόμενες λύσεις πρέπει να έχουν χαρακτήρα ολιστικό, συστημικό και διεπιστημονικό. Στην πρώτη ετήσια έκθεση [3] μας το 2021, ως SDSN SEG προτείναμε συγκεκριμένα μονοπάτια που αξιοποιούν διεπιστημονικές λύσεις για το μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, όπως ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, κυκλική οικονομία, και λύσεις βασισμένες στη φύση.
Όμως, για φτάσουν οι ερευνητικές λύσεις στην κοινωνία, χρειάζεται εμπορευματοποίηση και διεπαφή επιστήμης-πολιτικής και εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό που θα τις υποστηρίξει. Πρέπει η Πολιτική να συνεργαστεί με την πανεπιστημιακή, την ερευνητική και την επιχειρηματική κοινότητα, που συνιστούν το λεγόμενο «Τρίγωνο της Γνώσης», ώστε η Ευρώπη να αποτελέσει μια ανταγωνιστική και δυναμική οικονομία βασισμένη στη γνώση. Σε αυτή την κατεύθυνση, το SDSN έχει ως κύρια αποστολή να επικοινωνεί ερευνητικές λύσεις σε πολιτικούς, επιχειρήσεις, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, ΜΚΟ και στην κοινωνία των πολιτών.
Για την εμπορευματοποίηση των εργαστηριακών καινοτομιών χρειάζονται «επιταχυντές», που θα τις υποστηρίξουν με χρηματοδότηση, εκπαίδευση και καθοδήγηση. Το EIT Climate-KIC Hub Greece (EIT_C-KIC) που διευθύνω, αποτελεί τη μεγαλύτερη κοινοπραξία δημόσιου-ιδιωτικού τομέα στην Ευρώπη με στόχο την επιτάχυνση της καινοτομίας για τη μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη και πιο ανθεκτική Ευρώπη. Ως μέρος του EIT Regional Innovation Scheme, αναδεικνύει το δυναμικό της Ελλάδας για καινοτόμες λύσεις σε CleanTech, WaterTech, Circular Economy & καινοτόμα χρηματοδοτικά σχήματα. Με το EIT_ClimAccelerator παρέχουμε υποστήριξη σε δεκάδες νεοφυείς επιχειρήσεις που αναπτύσσουν λύσεις απαλλαγής το διοξείδιο του άνθρακα, και με το Maritime ClimAccelerator, υποστηρίζουμε 30-40 νεοφυείς επιχειρήσεις που παρέχουν καινοτόμες λύσεις για τη μετάβαση της ναυτιλιακής βιομηχανίας στη βιωσιμότητα. Επίσης, με το BRIGAID Connect βοηθούμε επιχειρήσεις στην Ευρώπη που προσφέρουν καινοτομίες ανθεκτικότητας σε καταστροφές για καλύτερη προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, να έρθουν σε επαφή με τελικούς χρήστες.
Θεωρείτε ότι έχουν γίνει βήματα στην Ελλάδα για την ευαισθητοποίηση των πολιτών σε θέματα περιβάλλοντος και προστασίας των φυσικών πόρων;
Η ευαισθητοποίηση σε θέματα περιβάλλοντος και προστασίας των φυσικών πόρων πρέπει να ξεκινάει από μικρή ηλικία, μέσω της εκπαίδευσης.
Η εκπαίδευση είναι θεμελιώδης για την Αειφορία. Ο ΣΒΑ4.7 για την απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων βιώσιμης ανάπτυξης από όλους, συνιστά Αποστολή της UNESCO, η οποία φιλοδοξεί να φέρει κοντά πολιτικούς, ακαδημαϊκούς, κοινωνία των πολιτών και επιχειρήσεις, για την επιτάχυνση της Μετασχηματιστικής Εκπαίδευσης. Δηλαδή, την εκπαίδευση σε αειφόρο ανάπτυξη, παγκόσμια ιθαγένεια, περιβάλλον, κλίμα, ειρήνη και ανθρώπινα δικαιώματα. Στην Ελλάδα, το Υπουργείο Παιδείας ανέλαβε Πρωτοβουλία για την υιοθέτηση των ΣΒΑ στα ελληνικά Πανεπιστήμια, την οποία υποστηρίζω.
Αυτό που λείπει και είναι κρίσιμο είναι η Ανάπτυξη Ικανοτήτων (Capacity Building) για την αποτελεσματική μετάβαση στη βιωσιμότητα. Δηλαδή, η ικανότητα των ανθρώπων και των οργανισμών να κατέχουν, να ενισχύουν ή να διατηρούν τις δεξιότητες, τις πληροφορίες, τα εργαλεία, ή άλλους πόρους που είναι απαραίτητοι για την αποτελεσματική εκτέλεση των εργασιών τους σε ένα περιβάλλον μετατόπισης προς την αειφορία.
Η ανάπτυξη ικανοτήτων επιτυγχάνεται μέσω του εκπαιδευτικού συστήματος, και μέσα από την αναβάθμιση και επανειδίκευση του εργατικού δυναμικού. Αφορά όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, δηλαδή πολιτικούς, υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, επιχειρηματικό τομέα, ΜΚΟ, κοινωνία των πολιτών κ.λπ. και μπορεί να θεωρηθεί ως μια επένδυση στην αποτελεσματικότητα και τη μελλοντική βιωσιμότητα της κοινωνίας.
Ως εκ τούτου, η πραγματική δέσμευση όλων των ενδιαφερομένων, υπό την καθοδήγηση της επιστήμης και της τεχνολογίας, είναι ζωτικής σημασίας, ώστε οι δεσμεύσεις να μετατραπούν σε κατάλληλες Πολιτικές, Νόμους και Κανονισμούς.
[1] Transformations for the Joint Implementation of Agenda 2030 for Sustainable Development and the European Green Deal: A Green and Digital, Job-Based and Inclusive Recovery from COVID-19 Pandemic
[2] Financing the Joint Implementation of Agenda 2030 and the European Green Deal
[3] Sachs, J., Koundouri, P., et al., 2021. Transformations for the Joint Implementation of Agenda 2030 for Sustainable Development and the European Green Deal – A Green and Digital, Job-Based and Inclusive Recovery from the COVID-19 Pandemic. Report of the UN Sustainable Development Solutions Network.
* Η Φοίβη Κουντούρη είναι Καθηγήτρια στη Σχολή Οικονομικών Επιστημών και Διευθύντρια στο “Εργαστήριο Έρευνας στην Κοινωνικό-Οικονομική και Περιβαλλοντική Αειφορία” (ReSEES) στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Καθηγήτρια στο Τμήμα Technology, Management and Economics στο Denmark Technical University, Διευθύντρια της Μονάδας Αειφόρου Ανάπτυξης (SDU) και του EIT Climate-KIC Hub Ελλάδος στο Ερευνητικό Κέντρο Τεχνολογιών Πληροφορίας “ΑΘΗΝΑ”, Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιστημονικής Ένωσης Οικονομολόγων Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων (EAERE), Μέλος της Παγκόσμιας Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών (WAAS), συμπρόεδρος του Δικτύου Λύσεων Βιώσιμης Ανάπτυξης Ευρώπης (UN SDSN Europe) και Ελλάδος (UN SDSN Greece). Επίσης είναι μέλος της Eθνικής Eπιτροπής για τη Κλιματική Αλλαγή του Υπουργείου Ενέργειας και Περιβάλλοντος, μέλος της συγγραφικής ομάδας της Έκθεσης Πισσαρίδη και Πρόεδρος του Alliance of Excellence for Research and Innovation on Aephoria (AE4RIA-https://ae4ria.org/). Προσωπική ιστοσελίδα: www.phoebekoundouri.org
