Η ενεργειακή ακρίβεια έχει αποτελέσει αντικείμενο πολιτικών προστριβών και κοινωνικής αντίδρασης, με την δημόσια συζήτηση να αποδίδει -σχεδόν μονοσήμαντα- την αύξηση των τιμών ενέργειας στην αύξηση των τιμών φυσικού αερίου, μετά και από τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο. Η εξέταση της λειτουργία του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας (ΕΧΕ) και των στρεβλώσεων που απορρέουν από αυτή δίνει νέες διαστάσεις στην εξήγηση των υψηλών τιμών ενέργειας που αντιμετωπίζουν τα ελληνικά νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις.
Σε αυτό το podcast των The Athenian Times αναπτύσσεται το μοντέλο του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας και οι προοπτικές αναδιάρθρωσής του. Το μοντέλο της ελληνικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, όπως ισχύει σήμερα, εγκαινιάστηκε την 1η Νοεμβρίου του 2020 και συμμορφώνεται με το πρότυπο του ευρωπαϊκού “Μοντέλου Στόχου”, γνωστό και ως Target Model.
To Target Model αποτελείται από τέσσερις αγορές:
- Προημερήσια Αγορά (Day-Ahead Market): Η αγορά στην οποία δημοπρατούνται οι προσφορές των μονάδων για τον ενεργειακό προγραμματισμό της επόμενης μέρας. Εδώ η ηλεκτρική ενέργεια ανταλλάσσεται τόσο με διμερή συμβόλαια OTC (Over The Counter), όσο και με ανταλλαγή ισχύος.
- Ενδοημερήσια Αγορά (Intra-Day Market): Η αγορά στην οποία γίνονται συμπληρωματικές αγορές και πωλήσεις στην ίδια ημέρα.
- Προθεσμιακή Αγορά (Forward Market): Εδώ συνάπτονται συμβόλαια παροχής ηλεκτρικής ενέργειας σε προσυμφωνημένες τιμές.
- Αγορά Εξισορρόπησης (Balancing Market): Εδώ οι παραγωγοί ενέργειας καταθέτουν προσφορές σε πραγματικό χρόνο κατά την διάρκεια μιας μέρας για πακέτα ενέργειας που μπορούν να διαθέσουν άμεσα, ώστε να καλυφθούν ελλείμματα ή απώλειες του συστήματος, δηλαδή ενεργειακές ανάγκες τις οποίες το σύστημα δεν μπορεί να καλύψει από την ενέργεια που διατέθηκε στην προημερήσια και την ενδοημερήσια αγορά.
Τις πρώτες τρεις αγορές διαχειρίζεται το Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας, ενώ την αγορά εξισορρόπησης ο Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ). Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) έχει την εποπτεία και μπορεί να επιβάλει μέτρα και όρους σε ενεργειακές επιχειρήσεις για τη διασφάλιση υγιούς ανταγωνισμού και την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς.
- Πώς συμβάλλει το Target Model στην ενίσχυση του ανταγωνισμού στην αγορά ενέργειας;
- Ποιος ο μηχανισμός τιμολόγησης της ενέργειας;
- Υπάρχουν περιθώρια για την ανάπτυξη στρατηγικής συμπεριφοράς από τους παραγωγούς;
- Υπάρχουν υπερκέρδη στην αγορά;
- Μήπως η λειτουργία του ΕΧΕ εντείνει, αντί να απορροφά, τις αναταράξεις από τις αγορές καυσίμων (λ.χ. του φυσικού αερίου);
- Ποια εργαλεία υπάρχουν -ρυθμιστικά, οικονομικά, τεχνικά- για να εξασφαλίσουμε χαμηλότερες τιμές ενέργειας για τους καταναλωτές;
Αυτά τα ερωτήματα και άλλα παρελκόμενα κλήθηκαν να απαντήσουν οι προσκεκλημένοι στο podcast, και συγκεκριμένα ο Καθηγητής Αντώνιος Παπαβασιλείου (ΗΜΜΥ ΕΜΠ) και ο Καθηγητής Νικόλαος Πίτσος (Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος, πρώην μέλος ΔΣ και νομικός σύμβουλος ΛΑΓΗΕΕ, ΔΑΠΕΕΠ).
Βιογραφικό Σημείωμα Αντώνιου Παπαβασιλείου
Ο Αντώνης Παπαβασιλείου είναι Επίκουρος Καθηγητής στη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου. Προηγουμένως ήταν Αναπληρωτής Καθηγητής στο Κέντρο Επιχειρησιακής Έρευνας και Οικονομετρίας (CORE) στο Καθολικό Πανεπιστήμιο του Λουβαίν (UCLouvain), όπου κατείχε την έδρα ENGIE. Αποφοίτησε από το τμήμα ΗΜΜΥ του ΕΜΠ και συνέχισε σε μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές στο τμήμα Επιχειρησιακής Έρευνας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϋ.
Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται στην επιχειρησιακή έρευνα, το σχεδιασμό αγορών ηλεκτρικής ενέργειας, και τη λειτουργία συστημάτων ηλεκτρικής ενέργειας. Έχει διακριθεί ως Research Professor 2018-2021 του ιδρύματος Franqui, έχει λάβει χρηματοδότηση το 2019 από το Starting Grant του European Research Council (ERC), και το 2021 έλαβε το επιστημονικό βραβείο του Ιδρύματος Μποδοσάκη στον τομέα των εφαρμοσμένων επιστημών. Έχει διατελέσει ως βοηθός συντάκτη (associate editor) στα περιοδικά Operations Research και IEEE Transactions on Power Systems, καθώς και μέλος της επιτροπής προγράμματος πλήθους διεθνών συνεδρίων.
Βιογραφικό Σημείωμα Νικόλαου Πίτσου
O Νικόλαος Πίτσος είναι Δικηγόρος Αθηνών Παρ Αρείω Πάγω και Επισκέπτης Καθηγητής στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος. Αποφοίτησε από την Νομική Σχολή του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και στην συνέχεια πραγματοποίησε μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου (Freie Universität Berlin). Απέκτησε επιπλέον μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών με υποτροφία στο Πανεπιστημίο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϋ.
Έχει εργαστεί στην Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (DG-COMP). Διετέλεσε επί μία τριετία Μέλος ΔΣ και νομικός σύμβουλος του Λειτουργού Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΛΑΓΗΕ AE) και εν συνεχεία του Διαχειριστή Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας & Εγγυήσεων Προέλευσης (ΔΑΠΕΕΠ ΑΕ) με επικέντρωση στην παροχή συμβουλευτικών νομικών υπηρεσιών για την δημιουργία της εταιρίας «Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας ΑΕ» (ΕΧΕ) αλλά και σε κανονιστικά θέματα και σε ζητήματα δικαίου του ανταγωνισμού και ενεργειακής ρύθμισης. Είναι Διαπιστευμένος Διαιτητής στην Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ).
