Τα τελευταία χρόνια η πιο παλιά πλατεία της Αθήνας μοιάζει καταδικασμένη στο γκρι της απόγνωσης. Μαντρωμένη πίσω από τους εργοταξιακούς τσίγκους, η πλατεία Ομονοίας έχει μετατραπεί σε συμβατικό συγκοινωνιακό κόμβο και σε τίποτα δεν θυμίζει την παλιά της αίγλη.
Η πρώτη της ονομασία το 1846 ήταν πλατεία Ανακτόρων και αποτελούσε το τέρμα του εξοχικού περιπάτου των Αθηναίων της εποχής. Κατόπιν μετονομάστηκε σε πλατεία Όθωνα και το 1863 έλαβε την σημερινή της ονομασία, αφού εκεί δόθηκαν οι όρκοι ομόνοιας από τους αρχηγούς των “Ορεινών” και των “Πεδινών” που είχαν αιματοκυλίσει την Αθήνα κατά τα Ιουλιανά. Το 1895 ήταν η χρονιά που δημιουργήθηκε ο σταθμός του τρένου “Αθηνών – Πειραιώς”. Από τότε και θεωρείται το κέντρο της πρωτεύουσας, εξού και οι χιλιομετρικές θέσεις στο οδικό μας δίκτυο έχουν ως αφετηρία αναφοράς την Ομόνοια.
Στο πέρασμα του χρόνου έχει αλλάξει πολλές μορφές και σχήματα. Το 1930 έγινε κυκλική και απέκτησε εμπορικό χαρακτήρα, αποτελώντας το σημείο αναφοράς της πρωτεύουσας. Το 1954 διαμορφώθηκε ο υπόγειος χώρος με την κατασκευή μιας υπόγειας πλατείας. Το 1960 μπήκε το εμβληματικό σιντριβάνι, ενώ το 1988 εγκαταστάθηκε στη θέση του ο «Δρομέας» του γλύπτη Κώστα Βαρώτσου, που κατόπιν μεταφέρθηκε στη νησίδα μπροστά από το Hilton.
Στις επόμενες μέρες, μία νέα της όψη της πλατείας αναμένουμε να αποκαλυφθεί και δημόσια, αφού η ανάπλαση της πλατείας είναι πλέον γεγονός. Αυτή περιλαμβάνει ένα συντριβάνι διαμέτρου 30 μέτρων με 13 πίδακες, ο κεντρικός εκ των οποίων φτάνει τα 20 μέτρα ύψος, και έναν δακτύλιο 10 μέτρων από γκαζόν που αγκαλιάζει το συντριβάνι. Προβλέπεται ακόμη να τεθεί σε λειτουργία και το υπάρχον αφαιρετικό γλυπτό «Ποσειδώνας» του Γιώργου Ζογγολόπουλου. Αξίζει να σημειωθεί πως το έργο αποτελεί δωρεά του ιδρύματος Λασκαρίδη.
Αυτή η νέα παρέμβαση σε ένα ζωτικό χώρο του κέντρου της Αθήνας είναι μεγάλης σημασίας στην προσπάθεια δημιουργίας μιας αξιοβίωτης πόλης.
Η δημιουργία των κοινών της πόλης είναι η προϋπόθεση για την παραγωγή της συλλογικής ζωής. Η σύγχρονη μορφή των πόλεων, και της Αθήνας βέβαια, δείχνει μια σημαντική απώλεια των κοινών αγαθών, που κατ’ επέκτασιν παρεμποδίζει την ανάπτυξη νέων μορφών κοινωνικών σχέσεων στο πλαίσιο της διαδικασίας της πόλης. Έτσι το δικαίωμα στην πόλη φαίνεται να έχει παραγκωνισθεί.
Το δικαίωμα στην πόλη από μόνο του είναι κενό σημαίνον.
Εμείς οι πολίτες, αλλά και η ηγεσία, θα κληθούμε να του προσδώσουμε νόημα. Κατά τη γνώμη μου, σε μια Αθήνα των αγεφύρωτων ανισοτήτων και του υπερπληθυσμού πρέπει να είναι αποστολή κάθε ηγεσίας η προώθηση μιας ανάπτυξης που θα τοποθετεί στο επίκεντρο τις ανάγκες και τις επιθυμίες των πολλών, που εκ των πραγμάτων δεν είναι οι οικονομικά κρατούντες. Μια τέτοια πολιτική οφείλει να θέτει ως πρόταγμα την λειτουργικότητα, την αισθητική και την ασφάλεια. Το έργο ανάπλασης της πλατείας Ομόνοιας κινείται πράγματι προς αυτή την κατεύθυνση, αφού δεν δημιουργεί τις προϋποθέσεις μόνο για καπιταλιστική ανάπτυξη της περιοχής, αλλά ξαναεπιστρέφει στους πολίτες μια ολόκληρη περιοχή που για χρόνια τώρα, δυστυχώς, είχε βυθιστεί στην παρακμή της μη-λειτουργικότητας, της αντιαισθητικότητας και της παραβατικότητας. Είθε η νέα αυτή ανάπλαση της πλατείας να δημιουργήσει νέες “όρους ομονοίας”, νέες μορφές συμφιλίωσης των πολιτών με το δομημένο αστικό περιβάλλον αλλά και μεταξύ τους.
Πηγές εικόνων: urbanlife.gr, athenssocialatlas.gr, in2life.gr, protothema.gr
