Λένε ότι ένα έργο τέχνης, για να χαρακτηριστεί ως τέτοιο, δε χρειάζεται απαραίτητα να έχει κάποια ρεαλιστική ερμηνεία, να σημαίνει κάτι, αρκεί μόνο να προκαλεί συναισθήματα στο θεατή που το παρατηρεί. Το ιδανικότερο μέρος για να βιώσει κανείς την πλήρη εφαρμογή αυτής της φράσης είναι μια γκαλερί σύγχρονης ή μοντέρνας τέχνης. Οι χώροι τέτοιου ενδιαφέροντος μέχρι πριν λίγο καιρό στην Αθήνα φαίνεται να τραβούσαν, κατά κύριο λόγο, την προσοχή μόνο ενός μέρους του κοινού. Όμως τον τελευταίο καιρό κάτι φαίνεται να έχει αλλάξει…
Ο Βασίλης και η Ελίζα Γουλανδρή, όσο ήταν εν ζωή διακρίνονταν για την αγάπη τους για την τέχνη και κυρίως τη ζωγραφική ενώ έχουν τιμηθεί αμφότεροι με σημαντικά βραβεία για τη συνεισφορά τους στην πολιτιστική κληρονομιά, τόσο από το γαλλικό όσο και από το ελληνικό κράτος. Γνώριζαν προσωπικά καλλιτέχνες και ήταν συλλέκτες έργων τέχνης, τα οποία οραματίζονταν να φέρουν σε επαφή με το ευρύ κοινό, σκοπός για τον οποίο ίδρυσαν το ομώνυμο Ίδρυμα. Πρόκειται για έναν κοινωφελή μη κερδοσκοπικό οργανισμό υπό την αιγίδα του οποίου δημιουργήθηκε αρχικά Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στην Άνδρο, ιδιαίτερη πατρίδα του Β. Γουλανδρή, το οποίο επεκτάθηκε σε νεότερη πτέρυγα και Αρχαιολογικό Μουσείο που έγινε δωρεά στο ελληνικό κράτος. Το επόμενο βήμα στην ιστορία του Ιδρύματος σχεδιαζόταν χρόνια από το ζεύγος Γουλανδρή και αφορούσε την ανέγερση ενός Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης στην Αθήνα. Αν και δούλεψαν ιδιαίτερα προς αυτή την κατεύθυνση και διέθεσαν όλα τα μέσα για την υλοποίησή του οράματος αυτού, ο Βασίλης Γουλανδρής έφυγε από τη ζωή το 1994, ενώ η Ελίζα το 2000.
Τον Οκτώβριο του 2019 το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή άνοιξε για πρώτη φορά τις πόρτες του στο κοινό της Αθήνας παρουσιάζοντας πίνακες και γλυπτά από την προσωπική συλλογή του ζεύγους Γουλανδρή, αλλά και περιοδικές εκθέσεις. Ανάμεσά τους υπάρχουν έργα διάσημων ξένων ζωγράφων όπως Picasso, Van Gogh, Monet, Kandinsky, Braque, Balthus και άλλοι, αλλά και Ελλήνων όπως Μόραλης, Παρθένης, Τσαρούχης, Χατζηκυριάκος-Γκίκας κα που κατά καιρούς θα ανανεώνονται. Έργα των ίδιων ζωγράφων εκτίθενται σίγουρα σε πολλές πόλεις ανά την Ευρώπη και τον κόσμο, αλλά κάτι τέτοιο μάλλον δεν ίσχυε για την Αθήνα ως και το πρόσφατο παρελθόν. Πλέον δίνεται η δυνατότητα να θαυμάσει κανείς από κοντά έργα με τεράστιο πολιτισμικό βάρος χωρίς να χρειαστεί να κάνει κάτι παραπάνω από το να μεταβεί στο κέντρο της πόλης.
Παρά το σύντομο διάστημα λειτουργίας του φαίνεται να έχει κερδίσει ήδη ένα πολύ μεγάλο στοίχημα και μάλιστα με μεγάλη ευκολία. Έχει κατορθώσει να κάνει την τέχνη αυτού του είδους προσιτή και προσβάσιμη σε όλους (ο χώρος είναι προσβάσιμος και σε ΑΜΕΑ), χωρίς ίχνος ελιτισμού, αλλά με διάθεση μετάδοσης πληροφοριών και ερεθισμάτων στους επισκέπτες, ώστε να μπορέσουν να τη γνωρίσουν και να την κατανοήσουν με απλότητα και συνέπεια.
Το παραπάνω αποδεικνύεται περίτρανα αν κάνει κάποιος μια βόλτα στους διαδρόμους του μουσείου. Άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας με ή χωρίς κάποιο ιδιαίτερο προσωπικό ενδιαφέρον για τη σύγχρονη και μοντέρνα τέχνη, αλλά και νεότεροι, ακόμα παιδιά συνοδευόμενα από τους γονείς τους είναι το ίδιο πιθανό να βρίσκονται ανάμεσα στα εκθέματα. Δίνεται η δυνατότητα ξενάγησης μέσω audioguide σε όλους τους επισκέπτες, αλλά και υπό την καθοδήγηση εξειδικευμένου ξεναγού (Τρίτη 16.30-17.30 και Παρασκευή 18.30-19.30), ενώ πραγματοποιούνται και επισκέψεις από σχολεία. Από τη συσκευή του audioguide παρέχονται σημαντικές και πλήρεις πληροφορίες για τα έργα που επιτρέπουν σε όποιον βρεθεί απέναντί τους να εμβαθύνει περισσότερο στην εικόνα, ενώ πολλές φορές αποκαλύπτουν μια διαφορετική σκοπιά θέασης. Ακόμα δίνονται στοιχεία για τον εκάστοτε δημιουργό και το ρεύμα που πιθανόν εκπροσωπούσε, χωρίς όμως να γίνεται κάποια υπερβολή στη χρήση ορολογίας, ή να παρουσιάζονται πιθανόν κουραστικές για το μέσο θεατή λεπτομέρειες.
Κ ενώ η περιήγηση λαμβάνει χώρα σε δωμάτια από τους τοίχους των οποίων κρέμονται έργα τέχνης ουσιαστικά ανυπολόγιστης αξίας και θα ήταν δυνητικά αυτός ένας λόγος που θα μπορούσε ωθήσει κάποιον να τα αισθανθεί κρύα και απόμακρα η πραγματικότητα διαφέρει. Αντίθετα με ίσως ό,τι θα περίμενε κανείς στερεοτυπικά, ο χώρος εμπνέει μόνο αισθήματα οικειότητας και ηρεμίας στο θεατή. Ίσως είναι ο φωτισμός και η γενικότερη διαρρύθμιση του χώρου, ίσως είναι ότι πολλά από αυτά δεν βρίσκονται σε γυάλινες προθήκες, ίσως η διακριτικότητα του προσωπικού φύλαξης, ίσως πάλι και να “φταίει” το ότι τα έργα αυτά, όπως αναφέρουν άνθρωποι του ιδρύματος, αποτελούσαν την καθημερινότητα αυτών των ανθρώπων αφού κοσμούσαν τα σπίτια τους, ενώ τα είχαν επιλέξει με μοναδικό κριτήριο την προσωπική τους αίσθηση του ωραίου.
Φαίνεται όλα να κατευθύνονται προς συγκεκριμένο στόχο βάζοντας σε σκέψεις το θεατή, αλλά και δημιουργώντας συναισθήματα που είναι δύσκολο να προσδιοριστούν με λόγια. Έτσι εμπειρία που αποκομίζει κανείς αφήνοντας το Παγκράτι, όπου στεγάζεται το μουσείο, είναι χωρίς αμφιβολία πολύ ιδιαίτερη. Κατά πάσα πιθανότητα πρόκειται για μία από εκείνες τις φορές που η αγάπη και η αφοσίωση σε ένα εγχείρημα, αποτυπώνονται στο έπακρο μέσω του αποτελέσματος, το οποίο δικαιώνει το όραμα και το δημιουργό. Το 2019 αφήνει την Αθήνα και κατ’ επέκταση την Ελλάδα, με ένα νέο χώρο πολιτισμού διεθνών προδιαγραφών, σημασίας που αξίζει να σημειωθεί για άλλη μια φορά, πολλά υποσχόμενο και σίγουρα από αυτούς που αξίζει και πρέπει κάποιος να επισκεφθεί!
Ερατοσθένους 13,
Αθήνα 11635
Email: info@goulandris.gr
Πληροφορίες επίσκεψης: visit@goulandris.gr
Επίσημη σελίδα του μουσείου της Αθήνας: https://goulandris.gr/el/visit/be-athens
