του Ηλία Κασιωτάκη
Η πανδημία του Covid-19 έχει φέρει μια σοβαρή οικονομική, κοινωνική και πολιτική κρίση σε παγκόσμιο επίπεδο. Όμως τι γίνεται όταν εξαιτίας του μια ολόκληρη φυλή κινδυνεύει υπό εξαφάνιση λόγω των αυξανόμενων κρουσμάτων και της έλλειψης υγειονομικής βοήθειας; Αυτή είναι η κατάσταση που αντιμετωπίζει η ιθαγενής φυλή της Βραζιλίας Yanomami.
Η Yanomami είναι η μεγαλύτερη απομονωμένη ιθαγενής φυλή παγκοσμίως καθώς ο πληθυσμός της είναι περίπου 38.000 άτομα – τα 27.000 ζουν στα Βόρεια τροπικά δάση της Βραζιλίας ενώ οι υπόλοιποι ζουν στην Νότια Βενεζουέλα. Παρά την απόφαση των μελών της φυλής να παραμείνουν απομονωμένοι από την δυτική κουλτούρα και να συνεχίσουν τον παραδοσιακό τρόπο ζωής τους, οι παράνομοι μεταλλωρύχοι που εισβάλλουν στα εδάφη τους έφεραν μαζί τους άγνωστες για τους ιθαγενείς ασθένειες συμπεριλαμβανομένου του Covid-19. Τα επίσημα κρούσματα είναι 1.202 αλλά οι περιβαλλοντολογικές οργανώσεις που είναι υπεύθυνες για την προστασία των Yanomami και οι τοπικοί αρχηγοί των χωριών υποστηρίζουν ότι τα κρούσματα είναι πολύ περισσότερα, καθώς λιγότερο από το 4,7% του συνολικού πληθυσμού έχει εξεταστεί για το αν είναι θετικό στον κορωνοϊό. Πιθανολογείται ότι στην πραγματικότητα τα κρούσματα είναι 10.000, περίπου το 1/3 του συνολικού πληθυσμού τους. Η Βραζιλιάνικη κυβέρνηση κατηγορείται ότι απέτυχε να προστατέψει την φυλή τόσο από την πανδημία, όσο και από τους 20.000 παράνομους μεταλλωρύχους που εισβάλλουν παράνομα στη γη τους.
Οι Yanomami ήδη αντιμετωπίζουν σοβαρή επιδημία ελονοσίας και ιλαράς και αρκετοί πεθαίνουν από δηλητηρίαση υδροκυανίου, συστατικό με το οποίο οι μεταλλωρύχοι δηλητηριάζουν τα ποτάμια και τα ψάρια τους. Σημαντικό ρόλο στη μείωση του πληθυσμού τους παίζουν και τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα που προέκυψαν από την επαφή των Yanomami με άτομα του δυτικού κόσμου. Οι Yanomami λαμβάνουν ελάχιστη υγειονομική βοήθεια από την κυβέρνηση καθώς και ελάχιστη προστασία. Οι μοναδικοί με τους οποίους οι Yanomami διατηρούν καλές επαφές είναι οι περιβαλλοντολογικές οργανώσεις υπεύθυνες για την προστασία τους καθώς τους παρέχουν ιατρική βοήθεια, προσπαθούν να παραχωρήσουν στους ιθαγενείς το δικαίωμα ιδιοκτησίας της γης τους (ένα δικαίωμα που, ενώ ο ΟΗΕ έχει αναγνωρίσει, δεν εφαρμόζεται από το κράτος της Βραζιλίας και άλλα κράτη της Νοτίου Αμερικής) και να προωθήσουν την φωνή των Yanomami για τα τεράστια προβλήματα που αντιμετωπίζουν και για τη θέληση τους να ζήσουν ειρηνικά στα εδάφη των προγόνων τους σε αρμονία με τη φύση. Επίσης, η αστυνομία υπεύθυνη για την προστασία των ιθαγενών της Βραζιλίας, η FUNAI, αδυνατεί να τους προστατέψει αποτελεσματικά από τις επιθέσεις των μεταλλωρύχων λόγω της χαμηλής χρηματοδότησής της. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να κλείσει το αστυνομικό τμήμα κοντά στην περιοχή που κατοικούν οι Yanomami.
Η κατάσταση του κορωνοϊού στις εστίες των Yanomami είναι εκτός ελέγχου και οι ιθαγενείς βρίσκονται σε απόλυτο πανικό.
Μια γυναίκα της φυλής δήλωσε “Είμαστε όλοι άρρωστοι. Το δάσος μας είναι άρρωστο. Αυτό είναι δουλειά των διαδρόμων προσγείωσης των μεταλλωρύχων, γιατί πολλά αεροπλάνα προσγειώνονται εκεί. Όταν φτάσει ένα αεροπλάνο, πολλοί άνθρωποι αποβιβάζονται, και καθώς έρχονται τόσα αεροπλάνα, η ασθένεια έφτασε εδώ!”
Ο Francisco Yanomami, από την περιοχή Marauiá, δήλωσε την έλλειψη τεστ για τον Covid-19: “Υποτίθεται ότι δε θα πεθαίναμε από αυτό, εξαιτίας αυτής της δυνατής ασθένειας, ξέρετε. […] Τώρα συμβαίνει, τα συμπτώματα από τον COVID-19 αυξάνονται. Τι μπορούμε να κάνουμε; Πώς ξέρουμε ότι είναι όντως ο COVID-19; Πώς μπορούμε να ξέρουμε ότι ο COVID-19 είναι ο λόγος που πεθαίνουμε; Πρέπει να ξέρουμε ποια ασθένεια μας σκοτώνει.”
Η ερευνήτρια και συνήγορος Director Fiona Watson δήλωσε: “Η επιβίωση των Yanomami εξαρτάται από την άμεση απομάκρυνση των μεταλλωρύχων. Αυτή τη στιγμή που τα ποτάμια τους μολύνονται με τοξικό υδροκυάνιο, το δάσος καταστρέφεται, τα παιδιά τους πεθαίνουν από ελονοσία και ιλαρά και όλο και περισσότεροι μεταλλωρύχοι εισβάλλουν υπό την πανδημία του Covid-19, μία ανθρωπιστική καταστροφή συμβαίνει“. “Οι Yanomami παλεύουν με 20.000 μεταλλωρύχους χρυσού και με ένα πρόεδρο αποφασισμένο να εξαφανίσει τους ιθαγενείς κατοίκους της χώρας”.
Σοβαρό σκάνδαλο υπήρξε η εξαφάνιση τριών παιδιών Yanomami, που όπως αποκαλύφθηκε πεθάνανε από κορωνοϊό και θάφτηκαν κρυφά χωρίς να ενημερωθούν οι συγγενείς τους.
Οι Yanomami έχουν δηλώσει ότι υπάρχουν μέλη της φυλής τους που βρίσκονται σε απόλυτη απομόνωση και τους αποκαλούν Moxihatetea. Οι Moxihatetea δε δέχονται καμιά επαφή με τον έξω κόσμο και ούτε τη βοήθεια τον περιβαλλοντολογικών οργανώσεων με αποτέλεσμα να απειλούνται με πλήρης εξόντωση. Ο Davi Yanomami, ο Δαλάι Λάμα των Δασών και κάτοχος Alternative Nobel Prize, είναι ο εκπρόσωπος των Yanomami στον δυτικό κόσμο και δήλωσε ότι αν η κυβέρνηση της Βραζιλίας δεν απομακρύνει άμεσα τους μεταλλωρύχους, οι Moxihatetea «Θα εξοντωθούν σύντομα». Οι Yanomami και οι περιβαλλοντολογικές οργανώσεις ανησυχούν ότι η πανδημία του Covid-19 θα είναι η επανάληψη της φοβερής συστηματικής γενοκτονίας που δέχτηκε η φυλή την δεκαετία του 1980 που είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο του 1/5 του πληθυσμού τους. Συνολικά στην Βραζιλία ζουν 900.000 ιθαγενείς από 300 διαφορετικές εθνικές ομάδες. Οι κοινότητές τους έχουν δηλώσει επίσημα 39.700 κρούσματα Covid-19 και 870 θανάτους στις 20 Νοεμβρίου 2020.
Πηγές:
“Covid-19 ‘out of control’ in Brazil’s isolated Yanomami indigenous tribe, report says”, South China Morning Post, 20 Νοεμβρίου 2020, https://www.youtube.com/watch?v=6kd-rNlZhp8&t=9s
“Government complicity and neglect fuels lethal coronavirus among Yanomami and Ye’kwana”, Survival, 19 Νοεμβρίου 2020, https://www.survivalinternational.org/news/12494
“Yanomami”, Survival, https://www.survivalinternational.org/tribes/yanomami
“Yanomami launch global campaign as goldminers and Covid-19 endanger entire tribe”, Survival, 2 Ιουνίου 2020, https://www.survivalinternational.org/news/12405
“Davi Yanomami warns uncontacted Yanomami in Brazil “could soon be exterminated””, Survival, 24 Μαρτίου 2020, https://www.survivalinternational.org/news/12361
