Η μαγική και αυτόνομη τέχνη της αφήγησης του παραμυθιού
Αυτό που συμβαίνει αυτές τις μέρες στον ιδιαίτερο χώρο του 77 portrait έχει λόγο να συμβαίνει, λόγο ουσιαστικό και λόγο γενναιόδωρο ως προς κάθε έναν θεατή που θα αποφασίσει να το παρακολουθήσει.
«Και έναν καιρό μια φορά», λοιπόν, και μία ομάδα 7 γυναικών, και 4 μουσικών (γυναίκες άπασες και πάλι, πλην ενός), αναλαμβάνουν να μας διηγηθούν τρία υπέροχα λαϊκά παραμύθια, που έρχονται (αλλά δεν χάνονται ποτέ) από το βάθος των χρόνων, υπενθυμίζοντάς μας, κατ’ αρχήν και πριν από όλα, τόσο τον νοηματικό πλούτο των δημοτικών αφηγήσεων, όσο και το ότι η ανάγκη του ανθρώπου να εμβαθύνει πάνω στην απλότητα της ζωής του, είναι αρχέγονη και διαχρονική . «Η Πούλια και ο Αυγερινός», «ο Καημός», και «Το λουκούμι με φιστίκι», τρία παραμύθια με αληθινό φως και σκοτάδι (σχεδόν gothic σε κάποια σημεία), μας διηγούνται ιστορίες μυθικές και απόκοσμες, λυρικές αλλά και ωμά ρεαλιστικές, γεμάτες δυνατούς, σκληρούς συμβολισμούς και παραλληλισμούς, πάνω στην ανθρώπινη ύπαρξη, το βάρος της αλλά και την ομορφιά της. Πέρα όμως από το ίδιο το εξαιρετικό περιεχόμενο των παραμυθιών -που και μόνο για την επιλογή τους αξίζουν συγχαρητήρια στην ομάδα- ο τρόπος προσέγγισης και παρουσίασης μοιάζει πραγματικά μοναδικός.
Η κύρια αφηγήτρια, που κρατάει παραδοσιακά, σαν βάρδος το δύσκολο και βασικό νήμα της εξιστόρησης, πλαισιώνεται και περικυκλώνεται κλιμακωτά (κυριολεκτικά και μεταφορικά) από μία ομάδα 7 γυναικών, οι οποίες συμπληρώνουν την αφήγηση με το σώμα τους (κινήσεις, ατομικές και ομαδικές), και τη φωνή τους (επαναλαμβάνοντας «χορικά» σημεία της ιστορίας και τραγουδώντας πολυφωνικά υπέροχες δημοτικές μελωδίες). Το κείμενο, η εικόνα, ο ήχος, η κίνηση, όλα θυμίζουν έναν υπέροχο γυναικείο χορό τραγωδίας (με την κορυφαία του χορού στον κεντρικό ρόλο της εξιστόρησης), δημιουργώντας έτσι μία μετρημένη και διακριτική δραματοποίηση, προσέγγιση που μοιάζει να είναι συνειδητή επιλογή της ομάδας (με τη αρχική ιδέα και δραματουργική επεξεργασία να ανήκει στην Κωνσταντίνα Σαμακοβλή, η οποία είναι υπεύθυνη και για το σύνολο της μουσικής επιμέλειας και διδασκαλίας). Μία δραματοποίηση δηλαδή, που στέκεται με σεμνότητα απέναντι στις ίδιες τις λέξεις της αφήγησης, υποχωρώντας εκούσια όπου πρέπει μπροστά της, σεβόμενη την αυτάρκεια και την ουσία της ίδιας της ιστορίας, απέναντι στην οποία οφείλει ηθελημένα να είναι συνεχώς, πιο «ήσυχη».
Και σε μία εποχή αρκετά «φορτωμένη», στην οποία έχουμε κάπως συνηθίσει την υπερβολή ως προς τα μέσα και τους τρόπους παρουσίασης ενός κειμένου ή μιας ιδέας, (προσέγγιση που πολλές φορές προδίδει την αλαζονεία σκηνοθετών να φανούν πιο σπουδαίοι από την ιστορία που θέλουν να αφηγηθούν), η Αφροδίτη Μητσοπούλου που υπογράφει τη σκηνοθεσία, μας θυμίζει την αδιανόητη ομορφιά της απλότητας και του μινιμαλισμού, στοιχεία που μπορούν με τον πιο κατάλληλο τρόπο να πλαισιώσουν ιστορίες που κρύβουν από μόνες τους τόση αλήθεια. Με αυτό τον τρόπο, η τέχνη της αφήγησης του παραμυθιού, υπηρετείται πιστά, διατηρεί την αυτονομία της και φαίνεται παραπάνω από αρκετή να μας ταξιδέψει, χωρίς να χρειαστεί να μετατραπεί σε κάτι άλλο. Σε αυτό το πλαίσιο, η παράσταση μοιάζει σαν μία ενδιάμεση σπάνια απόπειρα, καθώς συνηθίζεται να βλέπουμε είτε εντελώς λιτές και «φτωχές» αφηγήσεις (κι αυτές ακόμα σπάνια παρουσιάζονται), είτε στην προσπάθεια να γίνει το συγκεκριμένο είδος πιο θελκτικό, εμπορικό και γεμάτο, το φαινόμενο να μετατρέπεται ουσιαστικά με πλήρη δραματοποίηση, σε μία κανονική θεατρική παράσταση (με το κείμενο δηλαδή να αντιμετωπίζεται σαν κείμενο θεατρικό, σαν κείμενο που είχε γραφτεί για να παιχτεί στο θέατρο).
Σε πρωτότυπη αντίθεση με όλα τα παραπάνω, παρακολουθούμε, εν προκειμένω, κάτι διαφορετικό, κάτι που μας κάνει να αισθανόμαστε κατά κάποιον τρόπο, σαν να είμαστε παρόντες στην αρχή της δραματοποίησης του μύθου, στο κομβικό εκείνο, μαγικό σημείο, που πάνω στην απόλυτα λιτή και κύρια αφήγηση αρχίζουν αυθόρμητα και μαγικά οι πρώτες σωματικές και μουσικές κινήσεις μίμησης, από επιπλέον πρόσωπα που αναλαμβάνουν δειλά ρόλους τους και την αλληλεπίδρασή τους. Και η συγκεκριμένη ισορροπία, ανάμεσα στην κυρίαρχη αφήγηση και στα πιο αποδυναμωμένα στοιχεία δραματοποίησής της, αποδεικνύεται στο εν λόγω είδος, χρυσή τομή.
Δεν γίνεται να μην αναφερθούμε στην βασική αφηγήτρια, η οποία στο δύσκολο έργο που καλείται να υπηρετήσει είναι εξαιρετική (κατά σημεία συγκλονιστική). Κι αλήθεια, πόσο απαιτητικό στην εποχή των εθιστικών πολυμέσων, να κρατήσεις το ενδιαφέρον και να δημιουργήσεις την συγκίνηση, μόνο και μόνο με τον τρόπο που θα πεις μία ιστορία; Η Έλσα Λουμπαρδιά το καταφέρνει με το παραπάνω, προδίδοντας για τον εαυτό της, πέρα από μία ίσως φυσική της κλίση στην αφήγηση, κάποια βαθιά και ουσιαστική τριβή και ενασχόληση με το αντικείμενο. Το έργο της ενισχύουν πέρα από τον απολαυστικό αισθητικά, φωνητικά και δραματουργικά χορό των γυναικών, και τέσσερις μουσικοί, που αυτοσχεδιάζουν υποβλητικά, εντείνοντας την ένταση και την αγωνία και προσδίδοντας γενικά την πιο ταιριαστή ατμόσφαιρα για την ακρόαση των συγκεκριμένων μύθων. Ο ιδιαίτερος χώρος, τέλος, του 77 Portrait, είναι απόλυτα κατάλληλος για την περίσταση, με την αφήγηση να λαμβάνει χώρα στη ζεστή ατμόσφαιρα ενός παλιού αστικού σαλονιού της Αθήνας. Πριν μάλιστα φτάσει εκεί ο θεατής, καλείται, διασχίζοντας τους διαδρόμους του σπιτιού, να περάσει από όλα τα δωμάτια, στα οποία η ομάδα πραγματοποιεί σύντομες δράσεις, δράσεις που τον εντάσσουν απευθείας στο μυθολογικό κόσμο που πρόκειται να ακολουθήσει και που μας παραπέμπουν ταυτόχρονα στις τρεις μοίρες, που υπολογίζουν, ορίζουν και προαποφασίζουν για τις τύχες όλων των ανθρώπων.
Μοναδική μας ευχή, να αυξηθούν οι λίγες μέρες παρουσίασης, ώστε περισσότερος κόσμος να έχει την ευκαιρία να απολαύσει μία σπάνια – ως ευρύτερη εμπειρία -«παράσταση», από εκείνες που σου δίνουν την εντύπωση ότι ξέρουν ακριβώς γιατί πραγματοποιούνται και τι θέλουν να πουν.
“Και έναν καιρό μία φορά”
Αρχική ιδέα, δραματουργική επεξεργασία: Κωνσταντίνα Σαμακοβλή
Επιλογή και αφήγηση παραμυθιών: Έλσα Λουμπαρδιά
Σκηνοθεσία: Αφροδίτη Μητσοπούλου
Χορωδιακή επεξεργασία και διδασκαλία τραγουδιών: Κωνσταντίνα Σαμακοβλή
Κίνηση: Ευαγγελία Χωριανοπούλου
Κοστούμια: Μάγδα Καλορίτη
Φωτισμός: Αγγελική Κουρή
Μουσικοί επί σκηνής: Μαργαρίτα Λάμπου ( κλαρινέτο, φωνή), Βασιλική
Νικολάου(κρουστά), Δημήτρης Παπαβασιλείου (ηλεκτρική κιθάρα), Κωνσταντίνα Σαμακοβλή (φωνή)
Ερμηνεία: Έλσα Λουμπαρδιά, Έλενα Μεγγρέλη, Αφροδίτη Μητσοπούλου, Εύα Μυλωνά, Σοφία Νικολαϊδου, Βάσια Παππά, Κωνσταντίνα Σαμακοβλή, Ανθή Σταυρουλοπούλου
Φωτογραφία/Γραφιστική επεξεργασία: Βαγγέλης Μιχελιδάκης
Οργάνωση παραγωγής: Όλγα Συντυχάκη
Επόμενες παραστάσεις: 9/3, 12/3, 13/3, 14/3, 18/3
(προβλέπεται παράταση, Ενημερωθείτε στα τηλέφωνα και στο Facebook του χώρου 77 Portrait)
77 Πατησίων, 10434
Κουδούνι PORTRAIT
Δεξιά πτέρυγα, 6ος όροφος
Απαραίτητες κρατήσεις στο τηλέφωνο 6937 669021 .
Η είσοδος είναι δωρεάν, ελεύθερη συνεισφορά.
