Βρέθηκαν στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μαϊάμι, όπου αγωνίστηκαν για 4 μέρες (7-10 Νοεμβρίου) έναντι άλλων 131 πανεπιστημίων με όπλα τους δικανικούς τους συλλογισμούς, το πάθος, τον δυναμισμό και την αγάπη τους για τη νομική επιστήμη και το Διεθνές Επενδυτικό Δίκαιο. Οι αγώνες και οι προσπάθειές τους τους δικαίωσαν· έφυγαν νικητές, κατακτώντας την 4η θέση στους παγκόσμιους προφορικούς γύρους του διεθνούς διαγωνισμού εικονικής διαιτησίας “Foreign Direct Investment International Arbitration Moot/ FDI Moot “2019 (www.fdimoot.org).
Ανέδειξαν για ακόμη μια φορά το Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών σε έναν διεθνούς εμβέλειας και υψηλού ακαδημαϊκού επιπέδου πανεπιστημιακό διαγωνισμό (με κριτές διακεκριμένα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας και στελέχη διεθνών δικηγορικών εταιρειών) και απέδειξαν ότι είναι ικανοί να αψηφούν τις προκλήσεις και τις αντίξοες συνθήκες με επιτυχία. Πρόκειται βέβαια για το τελικό στάδιο, την έκβαση μόνο ενός πολύμηνου ταξιδιού σκληρής δουλειάς και αδιάκοπης στενής συνεργασίας. Ανεξαρτήτως του αποτελέσματος, δε θα μπορούσαμε να νιώθουμε τίποτα άλλο παρά περηφάνια για την αφοσίωση και το κουράγιο τους όλον αυτόν τον καιρό της προετοιμασίας, της σιωπηρής διεργασίας του αφανούς ήρωα που του επιτρέπει τελικά να λάμψει τη στιγμή της δοκιμασίας. Τώρα έχουν επιστρέψει στα πάτρια εδάφη, αναπολούν τις ανεπανάληπτες στιγμές που έζησαν στην άλλη μεριά του Ατλαντικού και μοιράζονται μαζί μας την επίγευση αυτής της αξέχαστης εμπειρίας.
Ο λόγος για τους 4 προπτυχιακούς φοιτητές της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ: Ελένη-Αμαλία Γιαννακοπούλου, Μαρία Κουτσούμπα, Σταύρο Χρήστο Παπακυριαζή και Αλέξανδρο Πέππα οι οποίοι εργάστηκαν υπό την επιστημονική επίβλεψη του Λέκτορα Αναστάσιου Γουργουρίνη και την καθοδήγηση των προπονητριών Μαρίας Βλάχου και Μαργαρίτας Τσίγκου, πρώην συμμετέχουσες στον διαγωνισμό. Μάλιστα, αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελένη Αμαλία Γιαννακοπούλου βρέθηκε στους Top 50 των αγορητών του διαγωνισμού, καταλαμβάνοντας την 39η θέση.
Λίγα λόγια για τον διαγωνισμό και την υπόθεση… Αντικείμενο του FDI Moot είναι το Διεθνές Δίκαιο Προστασίας Ξένων Επενδύσεων, ένα νέο πεδίο του Διεθνούς Δικαίου, διαρκώς εξελισσόμενο και σε μεγάλο βαθμό σχηματιζόμενο από τη νομολογία των δικαστηρίων, που καθορίζει τις υποχρεώσεις μεταξύ ενός ξένου επενδυτή και του κράτους όπου λαμβάνει χώρα η επένδυση. Στο πλαίσιο του διαγωνισμού λαμβάνουν χώρα προσομοιώσεις της διαδικασίας επίλυσης των σχετικών διαφορών μέσω του θεσμού της διαιτησίας. Οι διαγωνιζόμενες ομάδες αναλαμβάνουν τον ρόλο να υπερασπιστούν τα αντίδικα μέρη, τόσο τον προσφεύγοντα ξένο επενδυτή όσο και το καθ’ου η προσφυγή κράτος υποδοχής της επένδυσης, γραπτώς σε δικόγραφα (memorials) αλλά και προφορικώς (με επίσημη αγόρευση) ενώπιον ενός διαιτητικού δικαστηρίου.
Φέτος οι συμμετέχοντες διαγωνίστηκαν πάνω σε ένα θέμα ιδιαίτερα επίκαιρο και σύγχρονο. Στο διαιτητικό δικαστήριο προσέφυγαν τρεις εταιρείες που δραστηριοποιούνταν στον χώρο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης εναντίον του κράτους υποδοχής της επένδυσής τους, που προσφάτως είχε βγει από εμφύλιο πόλεμο. Μετά την εγκατάσταση τους στο κράτος υποδοχής και την έναρξη λειτουργίας των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης, παρατηρήθηκε αναζωπύρωση των εμφύλιων συγκρούσεων. Το κράτος θεωρώντας τις πλατφόρμες των επενδυτών υπεύθυνες για τη διάδοση ρητορικής μίσους (hatespeech) μεταξύ των εθνοτήτων του, προέβη στην έκδοση νόμου που επέβαλε την υποχρεωτική κατασκευή αλγορίθμου για τον εντοπισμό και την καταπολέμηση της ρητορικής μίσους καθώς και τη δημιουργία μηχανισμού ταυτοποίησης των στοιχείων των χρηστών που συνδέονταν στις πλατφόρμες, μέχρι που τελικώς το κράτος προέβη σε μπλοκάρισμα (blocking) της λειτουργίας τους.
Η ομάδα με τις προπονήτριες, όταν παραλαμβάνει το βραβείο της 4ης θέσης στα Global Oral Rounds
Αν και αντιμέτωπη με ένα τόσο απαιτητικό θέμα και μια εκτενέστατη υπόθεση, η ομάδα που εκπροσώπησε τη Νομική του ΕΚΠΑ κατόρθωσε να προκριθεί στον γύρο των 16 και έπειτα να επικρατήσει σε διαδοχικές φάσεις γύρων knock-outs από τις καλύτερες 16 ομάδες στις 8 και από τις 8 στις 4, για να βρεθεί τελικά στον μικρό τελικό των Προφορικών Γύρων απέναντι στο Singapore Management University και να διακριθεί στην 4η θέση παγκοσμίως. Με την επιτυχία της αυτή βρέθηκε να ξεπεράσει στην κατάταξη όχι μόνο προπτυχιακούς, αλλά και μεταπτυχιακούς φοιτητές από πανεπιστήμια με μεγάλη παράδοση στη συμμετοχή στον εν λόγω διαγωνισμό, όπως τα New York University, King’s College, University of Ottawa, Canada, St. Petersburg State University.
Πού όμως οφείλεται η επιτυχία των Ελλήνων φοιτητών; Τι τους δυσκόλεψε, τι τους προκάλεσε και πώς αποτιμούν συνολικά την εμπειρία τους;
Η πρώτη μας ερώτηση αφορούσε τον τρόπο εργασίας, ποιο μοτίβο ακολουθήθηκε τελικά, το οποίο υπήρξε και καθοριστικό για την επίτευξη του στόχου της μεγάλης εικόνας, τη νίκη. Είναι ενδιαφέρον πως κάθε μέλος της ομάδας καταλήγει στην ίδια απάντηση, από τη δική του προσωπική οπτική γωνία.
Για τη Μαρία, αποφασιστικό για την προετοιμασία υπήρξε να μπορέσει η ομάδα να βρει τις δικές τις ισορροπίες, να επικεντρωθεί και να αναδείξει τα θετικά της στοιχεία, ώστε να αξιοποιηθούν στο έπακρο οι δυνατότητες του κάθε μέλους της και συγχρόνως να είναι η διαδικασία αυτή ευχάριστη και απολαυστική για όλους . Φυσικά, για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο αυτό χρειάστηκαν άπειρες ώρες όχι μόνο προσωπικής αλλά κυρίως συλλογικής δουλειάς. “Ήμασταν όλη τη μέρα μαζί, εργαζόμασταν στον ίδιο χώρο ώστε κατά την έρευνα να καθίσταται εφικτή η ανταλλαγή σκέψεων και απόψεων. Μέσω της παρεμβολής του ενός στην έρευνα του άλλου, συμφωνώντας ή διαφωνώντας και έπειτα από εκτενείς συζητήσεις (συχνά μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες) πάνω σε ιδέες και επιχειρήματα καταλήγαμε στο αρτιότερο κατά τη γνώμη μας αποτέλεσμα“. Τα παιδιά συγκεντρώνονταν σε καθημερινή βάση είτε στο PIL (Athens Public International Law Center), είτε σε κάποια καφετέρια, είτε σε κάποιο σπίτι, αλλά και αφότου έφευγαν, πολλές φορές χρειάστηκε να συνεχίσουν τον προβληματισμό τους στο Skype.
Ο Σταύρος μας διευκρίνισε ότι κομβικό σημείο της συνεργασίας κατά τη γραπτή διαδικασία υπήρξε ένας καταμερισμός εργασίας, όπου ο καθένας αρχικά αναλάμβανε να ερευνήσει έναν αριθμό άρθρων και δικαστικών αποφάσεων του σχετικού κλάδου δικαίου. “Έπειτα συζητούσαμε τα ευρήματα μας και καταλήγαμε σε συγκεκριμένα επιχειρήματα για την υπόθεση τόσο για την πλευρά των εναγόντων επενδυτών όσο και για την πλευρά της εναγόμενης χώρας. Μετά, στην φάση της συγγραφής, συμφωνούσαμε στην σειρά και στην δομή του κειμένου και το γράφαμε όλοι μαζί“.
Από την οπτική της Αμαλίας, το δυνατότερο στοιχείο της ομάδας ήταν το πάθος για την επίτευξη του βέλτιστου δυνατού αποτελέσματος και η επίδοση ολόψυχα στη διαδικασία, για την εύρεση της ανίκητης στρατηγικής. “Δεν θέλω να υποπέσω σε κλισέ του τύπου «η σκληρή δουλειά είναι το παν»“, μας εξομολογείται. “Κατά την άποψή μου, είναι αναγκαία, όχι όμως κι επαρκής προϋπόθεση. Αυτό που μας έκανε να ξεχωρίσουμε ως ομάδα δεν ήταν οι αμέτρητες ώρες πάνω στον υπολογιστή. Κατά πάσα πιθανότητα σχεδόν όλοι οι συμμετέχοντες του διαγωνισμού κατέβαλαν την ίδια προσπάθεια με εμάς. Αυτό που έκανε την διαφορά ήταν η αντιμετώπισή μας απέναντι στον διαγωνισμό. Ο διαγωνισμός για εμένα ήταν ένα παιχνίδι. Προφανώς θέλεις να κερδίσεις. Το ζήτημα όμως είναι ότι παίζεις έτσι κι αλλιώς. Όχι γιατί θέλεις να κερδίσεις, αλλά γιατί ποιος δεν απολαμβάνει μια ωραία παρτίδα από ένα παιχνίδι στρατηγικής; Δεν υπάρχει η ανίκητη κάρτα κάρτα, δεν υπάρχει το ανίκητο πιόνι, δεν υπάρχει το ανίκητο επιχείρημα. Υπάρχει, ωστόσο, η ανίκητη στρατηγική. Και καμιά φορά καλό είναι να κρατάς έναν άσσο στο μανίκι σου, να μπλοφάρεις, να μετράς τον αντίπαλό σου και τον κριτή σου” .
Ο Αλέξανδρος, από την άλλη, μας δίνει μια ιδέα από την εκτενή αναζήτηση του αποτελεσματικότερου τρόπου δουλειάς, στην οποία επιδόθηκε η ομάδα, πάντα με τη δική του προσωπική νότα. Θα συνόψιζε τον τρόπο εργασίας σε μια φράση που συνήθιζε να λέει συχνά: ”θα τα βολέψουμε”. “Ποτέ δεν είχαμε συγκεκριμένο τρόπο δουλειάς“, γεγονός που μας δείχνει ότι η διαρκής αμφιβολία και αναζήτηση είναι κάποιες φορές το κλειδί για την αυτοβελτίωση. “Στην διάρκεια της προετοιμασίας κάναμε δοκιμές. Στην αρχή συμφωνούσαμε ότι θα δουλέψουμε με τον τάδε τρόπο. Στην πορεία διαπιστώναμε πως ο, τι συμφωνήσαμε είναι άκυρο και πρέπει να αλλάξει. Τότε το αλλάζαμε. Και αυτό γινόταν μέχρι ο καθένας να μπορεί να δουλεύει με άνεση και να το ευχαριστιέται. Πολλές φορές βγήκαμε εκτός προγράμματος. Αλλά αυτό δεν μας απογοήτευε. Το αντιμετωπίζαμε ήρεμα και συχνά με χιούμορ, μέχρι να βρούμε αυτό που ταιριάζει καλύτερα σε 4 διαφορετικές προσωπικότητες που συναντήθηκαν τυχαία. Σε έναν ικανοποιητικό βαθμό το καταφέραμε“. Δε θα μπορούσαμε να συμφωνήσουμε περισσότερο.
Μπορεί να το κάνουν να φαίνεται ευκολότερο από ό,τι πράγματι είναι, αλλά η καλή και παραγωγική συνεργασία είναι από τους πιο δυσεπίτευκτους στόχους μιας ομάδας. Πόσο μάλλον όταν πρόκειται για μια νεοσύστατη ομάδα, της οποίας τα μέλη γνωρίζονται για πρώτη φορά και υπό τέτοιες συνθήκες καλούνται να συνεργαστούν. Η Μαρία μας εξομολογείται ότι σίγουρα υπήρχαν δυσκολίες που έπρεπε να ξεπεραστούν. “Τέσσερις άνθρωποι που γνωριστήκαμε για πρώτη φορά στο πλαίσιο ενός διαγωνισμού χρειάστηκε να συγχρονιστούμε απόλυτα ο ένας με τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες του άλλου, να συνεργαζόμαστε αρμονικά, να εργαζόμαστε σαν ένας. Κι όλα αυτά όταν ο χρόνος πίεζε και πολλές φορές το άγχος και ο πανικός σου χτυπούσαν την πόρτα. Όλοι μας γνωρίζαμε πως δε θα είναι εύκολο. Όμως όλοι μας το θέλαμε πολύ. Ήμασταν αποφασισμένοι να δώσουμε τον καλύτερό μας εαυτό, να ξεπεράσουμε τα όρια μας προκειμένου να φτάσουμε στο καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Και κάπως έτσι, τα 4 άτομα έγιναν μια ομάδα και το τελικό αποτέλεσμα θα ήταν κάτι που θα μας εξέφραζε όλους, κάτι για το οποίο θα ήμασταν εμείς περήφανοι ανεξάρτητα από την κατάταξη στον διαγωνισμό. Το πιο σημαντικό για μένα είναι ότι φτάσαμε εκεί περνώντας όμορφα, μετρώντας στιγμές που κάποτε θα θυμόμαστε σαν μια γλυκιά ανάμνηση“.
Η ομάδα & οι προπονήτριες στο Pre-Moot στη Βαρσοβία.
Μέσα από αυτή την απαιτητική διαδικασία όμως, τα παιδιά κατόρθωσαν να ξεπεράσουν φόβους και αναστολές που δεν περίμεναν. Αυτό που απασχόλησε τον Σταύρο, ήταν πώς θα εφήρμοζε στην πράξη όσα είχε μέχρι το σημείο αυτό σε καθαρά θεωρητικό πλαίσιο. Τελικά όμως, κέρδισε την πρόκληση και την κατέκτησε. “Κατάφερα να βρω τον τρόπο για να παρουσιάζω τον συλλογισμό μου με τέτοιο τρόπο που όχι μόνο να γίνεται αντιληπτός από ένα τρίτο άτομο αλλά να το πείθει κιόλας. Κάτι που ακριβώς λόγω της πολύπλοκης φύσης των εννοιών που χρειάστηκε να αναλύσουμε, με προβλημάτιζε από τις πρώτες μέρες της συμμετοχής μου σε αυτήν τη διαδικασία. Το πώς θα μπορέσουμε να το πετύχουμε“.
Αλλά και η Αμαλία κατόρθωσε να ξεπεράσει τις δικές τις αναστολές και έτσι, μέσα από την απαιτητική διαδικασία, να εξελιχθεί και να εμπλουτίσει τον εαυτό της ποικιλοτρόπως, ανεξαρτήτως της διάκρισης. “Εξακολουθεί υφιστάμενη μία παρανόηση ότι οι επιτυχώς συμμετέχοντες του διαγωνισμού είναι απαραίτητα και οι καλύτεροι γνώστες του αντικειμένου. Βλέποντας, όμως, ότι απέναντί μας είχαμε μεταπτυχιακούς φοιτητές ή ακόμη και υποψήφιους διδακτορικών, τείνω να διαφωνώ. Το κλειδί της επιτυχίας είναι να καταλάβεις ότι πρόκειται για ένα παιχνίδι. Ένα παιχνίδι που απολαμβάνεις από την πρώτη στιγμή μέχρι την τελευταία. Από το τριήμερο ξενύχτι μέχρι την ημέρα που παίρνεις το βραβείο, ή που πολύ πιθανόν να μην το πάρεις. Ευτυχώς, στην περίπτωσή μας, χάρη στις προπονήτριές μας, οι κόποι μας ανταμείφθηκαν ανεξαρτήτως της διάκρισης. Τα αποφθέγματα του τύπου ότι τα πάντα είναι πιθανά αρκεί να έχεις το κουράγιο να τα κυνηγήσεις μου φαίνονταν πολύ Disney για να είναι αληθινά. Το γεγονός ότι μου έμαθαν ότι ισχύει είναι το μεγαλύτερο όφελός μου από αυτόν τον διαγωνισμό“.
Αποτιμώντας τώρα τη συμμετοχή τους, οι νεαροί φοιτητές μας την περιέγραψαν ως μια “εμπειρία ζωής“. Το καλύτερο κομμάτι για τον Σταύρο ήταν ακριβώς “η εμπειρία, κάτι το οποίο δεν μπορεί να μετρηθεί ούτε με βαθμούς ούτε με επιβραβεύσεις. Όλα αυτά που έμαθα μέσα από την συμμετοχή μου σε αυτόν τον διαγωνισμό και πρόκειται να με συνοδεύουν σε όλη την μετέπειτα ζωή μου. Επαγγελματική, ακαδημαϊκή και προσωπική”.
Ο Αλέξανδρος αν και έχοντας πλήθος επιλογών, δε δυσκολεύτηκε να διαλέξει το καλύτερο στοιχείο που αποκόμισε από τη συμμετοχή του στον διαγωνισμό. “Αποκόμισα πολλά. Αλλά επειδή ρωτάς για το καλύτερο, ήταν αυτό: γνώρισα 5 άτομα που ακόμα και τώρα, ένα μήνα μετά τον διαγωνισμό, τους αποκαλώ συλλογικά η ομάδα μου. Μαζί τους πέρασα στιγμές που αντιστοιχούν περισσότερο σε ανέκδοτο πάρα σε νομικό διαγωνισμό. Το καλύτερο που αποκόμισα, λοιπόν, είναι ότι ανά πάσα στιγμή μπορώ να σκέφτομαι τις στιγμές αυτές και να χαμογελάω λίγο περισσότερο από ότι συνήθως. Αν δεις τον διαγωνισμό αυτό αυστηρά σοβαρά, απλώς θα βιαστείς να γίνεις δικηγόρος“.
Για όλα αυτά και ακόμη περισσότερα που δεν πρόλαβαν να ειπωθούν, όλοι τους θα ενθάρρυναν κάθε νεαρό φοιτητή που το σκέφτεται να άρει κάθε αναστολή και να τολμήσει να κάνει το επόμενο βήμα προς τη δική του συμμετοχή. Η Μαρία μας απάντησε ως εξής: ‘”Θα του έλεγα αυτό που είπαν και σε εμάς στις πρώιμες συναντήσεις πριν τη σύσταση της ομάδας:
Αυτό που απαιτείται είναι όρεξη για δουλειά, διάθεση για συνεργασία, αφοσίωση και αγάπη γι’ αυτό που συνειδητά επέλεξες να κάνεις“.
Αν τα διαθέτει κανείς αυτά και επικεντρωθεί στην προσωπική του εξέλιξη, μπορεί να αψηφήσει τις αντιξοότητες και να τα βάλει με τους μεγαλύτερους αντιπάλους, διαπιστώνοντας ότι ακόμη και το “outsider” δεν έχει στην πραγματικότητα τίποτα να ζηλέψει από τα μεγάλα ονόματα. Έτσι και οι φοιτητές των ελληνικών ΑΕΙ δεν έχουν τίποτα να φοβηθούν όταν έρχονται αντιμέτωποι με φοιτητές πανεπιστημίων παγκοσμίου εγνωσμένης φήμης.
Αλλά και ο Σταύρος, αν και παραδέχεται πως πρόκειται για μια διαδικασία αρκετά κοπιαστική στην οποία θα χρειαστεί κανείς να κρατήσει πίσω άλλα πράγματα, μας ενθαρρύνει λέγοντας πως “όπως μια επένδυση που απαιτεί κάτι από εσένα σε πρώτο στάδιο, θα σε ανταμείψει πλουσιοπάροχα σε μακροπρόθεσμο στάδιο. Δεν είναι τίποτα λιγότερο και τίποτα περισσότερο από μια πρώτη γεύση του πώς είναι η άσκηση του δικηγορικού επαγγέλματος, κάτι το οποίο ποτέ δεν πρόκειται να αποκτήσεις άμα μείνεις προσκολλημένος/η αποκλειστικά στις παραδόσεις, τα εγχειρίδια και τις εξετάσεις της σχολής. Στην τελική, ο κόσμος δεν βρίσκεται στα βιβλία και στους κώδικες σου, αλλά εκεί έξω“.
Ως προς τη διαδικασία επιλογής των συμμετεχόντων, για όσους από εμάς αναρωτιόμαστε, καθοριστικά κριτήρια δεν υπήρξαν ούτε οι βαθμοί σε σχετικά πανεπιστημιακά μαθήματα ούτε η εμπειρία του εκάστοτε υποψηφίου, αλλά οι ενδιαφερόμενοι κλήθηκαν να παράσχουν ένα δείγμα δουλειάς πάνω στην ίδια την υπόθεση του διαγωνισμού. Ενδεικτικά, ζητήθηκε μελέτη των πραγματικών περιστατικών, σύνταξη αποσπάσματος δικογράφου και για τις δύο πλευρές και προφορική του παρουσίαση. Επίσης, συνεκτιμήθηκαν οι ικανότητες συνεργασίας και επικοινωνίας του καθενός στο πλαίσιο λειτουργίας ομάδων που σχηματίστηκαν σε ποικίλες συνθέσεις για να εργαστούν πάνω στην υπόθεση.
Κλείνοντας, η ομάδα θα ήθελε να εκφράσει ένα μεγάλο ευχαριστώ στις προπονήτριες για την αμέριστη στήριξη και καθοδήγηση, στον κ. Γουργουρίνη για την εμπιστοσύνη που έδειξε στα μέλη της και τη συνδρομή του, καθώς και στους χορηγούς της για την αρωγή τους στην πραγματοποίηση του εγχειρήματός της.
*Οι φωτογραφίες προέρχονται από το αρχείο της ομάδας, καθώς και από το media.law.miami.edu και το lsat-center.com.
