Ο στολισμός του χριστουγεννιάτικου ελάτου αδιαμφισβήτητα σηματοδοτεί την έναρξη της εορταστικής περιόδου. Καθώς όμως αυτή πλησιάζει, ένα ερώτημα βασανίζει τους οικολογικά ευαισθητοποιημένους καταναλωτές. Φυσικό ή τεχνητό δέντρο; Τόσο τα μεν, όσο και τα δε, διαθέτουν τις θετικές και τις αρνητικές τους πλευρές, επομένως είναι δύσκολο να αποφασίσει κανείς χωρίς περαιτέρω διερεύνηση ποιο προϊόν είναι φιλικότερο προς το περιβάλλον.
Από τη μια πλευρά, οι υπέρμαχοι του τεχνητού δέντρου υποστηρίζουν ότι αυτό έχει τη δυνατότητα να επαναχρησιμοποιηθεί, και όχι μόνο μια, αλλά δεκάδες φορές. Τονίζουν επίσης τη ζημιά που προκαλείται στο οικοσύστημα με την κοπή ενός φυσικού ελάτου από το δάσος στο οποίο ζούσε.
Όλα αυτά τα επιχειρήματα είναι βέβαια βάσιμα, αλλά μόνο υπό προϋποθέσεις και ειδικές συνθήκες. Αν και ένα μέσο τεχνητό δέντρο έχει μακρά ημερομηνία λήξης, οι περισσότεροι καταναλωτές το αντικαθιστούν πολύ πιο νωρίς από το προσδόκιμο ζωής του. Όσο για την δασική καταστροφή, σίγουρα κάτι τέτοιο ίσχυε τους προηγούμενους αιώνες, όμως εν έτει 2019 τα φυσικά χριστουγεννιάτικα δέντρα καλλιεργούνται για τον συγκεκριμένο σκοπό σε ειδικές εκτάσεις, δηλαδή δεν ξεριζώνονται ούτε κόβονται βίαια από το φυσικό τους περιβάλλον.
Από την άλλη πλευρά, οι υποστηρικτές του φυσικού ελάτου τονίζουν ότι το πολυβινιλοχλωρίδιο (PVC), παραγωγό του πετρελαίου από το οποίο αποτελούνται τα κλαδιά ενός ψεύτικου δέντρου, είναι μόνο υπό ορισμένες συνθήκες ανακυκλώσιμο υλικό, και συνεπώς το οικολογικό κόστος ενός τέτοιου ελάτου είναι σαφώς μεγαλύτερο από ό,τι ενός φυσικού. Αντιθέτως, το φυσικό δέντρο είναι βιο-διασπώμενο, ενώ μπορεί στο τέλος της σεζόν να χρησιμοποιηθεί ως οργανικό λίπασμα.
Αξίζει λοιπόν να εξεταστεί ο κύκλος ζωής των προϊόντων κάθε εναλλακτικής. Παραθέτουμε τα αποτελέσματα μιας έρευνα εκπονήθηκε στα πλαίσια του μεταπτυχιακού προγράμματος “Βιώσιμη Ανάπτυξη” του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, η οποία αναλύει τις επιπτώσεις στο περιβάλλον, αφενός ενός φυσικού, και αφετέρου ενός τεχνητού, χριστουγεννιάτικου ελάτου ύψους δύο μέτρων που στολίζει κάποιο σημείο στην Αθήνα.
Κάθε τέτοιο φυσικό έλατο είναι μεγαλωμένο στον Ταξιάρχη Χαλκιδικής, και προορίζεται για χριστουγεννιάτικο δέντρο μόλις η ανάπτυξη του φτάσει σε ένα συγκεκριμένο στάδιο. Μετά από δώδεκα έτη, κόβεται για να μεταφερθεί στην πρωτεύουσα. Η μεταφορά του αυτή γίνεται με κάποια νταλίκα, που χρησιμοποιεί πετρέλαιο κίνησης ως καύσιμο. Στο τέλος της εορταστικής περιόδου, συλλέγεται από τη δημοτική υπηρεσία καθαριότητας μαζί με τα υπόλοιπα αστικά στερεά απόβλητα και καταλήγει στον χώρο υγειονομικής ταφής της Φυλής.
Αντίστοιχα, ένα τεχνητό έλατο με τις παραπάνω προδιαγραφές κατασκευάζεται στην Κίνα και έχει διάρκεια ζωής δέκα έτη. Ο “σκελετός” του είναι κατασκευασμένος από κάποιο κράμα με βάση τον σίδηρο, ή, παλιότερα, από μόλυβδο, ενώ τα “φύλλα” του αποτελούνται από PVC. Το πετρέλαιο, η βάση του PVC, είναι μη ανανεώσιμη πηγή ενέργειας, ενώ τόσο το μέταλλο του κορμού όσο και το πολυμερές των κλαδιών είναι εργοστασιακά παράγωγα που απαιτούν αρκετή ενέργεια για να παραχθούν. Μέσα σε χαρτονένια συσκευασία, μεταφέρεται με πλοίο από τη Σαγκάη στο λιμάνι του Πειραιά, κι από εκεί διανέμεται σε κάποιο κατάστημα της Αθήνας. Μετά από δέκα χρόνια, καταλήγει κι αυτό στον χώρο υγειονομικής ταφής.
Γίνεται προφανές, λοιπόν, ότι το οικολογικό στίγμα του τεχνητού ελάτου είναι πολύ βαρύτερο σε σχέση με του φυσικού. Την επόμενη φορά λοιπόν που θα προχωρήσουμε στην αγορά χριστουγεννιάτικου δέντρου, ας προσπαθήσουμε να μην επιβαρύνουμε κι άλλο το περιβάλλον. Και ποιος δεν απολαμβάνει, άλλωστε, την υπέροχη φυσική μυρωδιά ελάτου και το πράσινο αυθεντικό του φύλλωμα;
