Η πρόσφατη ταινία «Σμύρνη μου αγαπημένη» ξύπνησε πολλές αναμνήσεις και δίδαξε πολλά. Από τα πλέον σημαντικά αλλά στην πλειονότητα των θεατών άγνωστα, είναι η δράση του Αμερικανού Έισα Τζένινγκς, η οποία άφησε το αποτύπωμα της ανεξίτηλο στον χρόνο. Ένα πρόσωπο που δεν θύμιζε διόλου υπεράνθρωπο, ικανό για υπεράνθρωπο έργο, ο οποίος όμως κατόρθωσε να κάνει τη διαφορά και να σώσει χιλιάδες ανθρώπους.
Οι Τσέτες και οι λοιποί άτακτοι του Κεμάλ είχαν σπείρει την καταστροφή με ατελείωτους βιασμούς, σφαγές, αποκεφαλισμούς, λεηλασίες και ληστείες αναγκάζοντας μια ολόκληρη πόλη να ξεχυθεί προς το λιμάνι προς αναζήτηση βοήθειας, πράγμα δυσεύρετο εκείνη την στιγμή. Οι πρεσβείες των Μεγάλων Δυνάμεων είχαν εντολές για ουδετερότητα και μη παρέμβαση, ενώ η Ελλάδα με τη σειρά της αργούσε να στείλει ενισχύσεις (διασωστικές, όχι πολεμικές). Η απελπισία κυρίευε το πλήθος, την ώρα που ο στρατός σκορπούσε στο πέρασμά του το θάνατο. Σε αυτή λοιπόν την φρικιαστική κατάσταση βρέθηκε και «πολέμησε» ο Τζένινγκς, με όπλα ανθρώπινα.
Παρ ’ότι ασθενικός στο σώμα, είχε κατάλοιπα από μάχη με τη φυματίωση και ήταν καμπούρης, έτρεξε σε ολόκληρη την πόλη και προκάλεσε τεράστιες μεταβολές. Αρχικά, έκανε συμφωνία με τον ίδιο τον Κεμάλ Ατατούρκ, εξασφαλίζοντας πίστωση χρόνου ώστε να φυγαδεύσει πρόσφυγες στην Ελλάδα. Παράλληλα κατέπεισε πλοιοκτήτες να μεταφέρουν με δικά του έξοδα πολίτες σε Μυτιλήνη. Αξιοσημείωτο δε είναι το γεγονός ότι με δικά του έξοδα ύψους περισσότερο από 6.000 λίρες απομακρύνθηκαν χιλιάδες άνθρωποι από τη Σμύρνη με ασφαλή τρόπο. Από τα πιο χαρακτηριστικά στιγμιότυπα της δραστηριότητάς του ήταν η πίεση των Ελληνικών αρχών με κάθε πρόσφορο μέσο για αποστολή συνδρομής, ενώ δεν δίστασε να φτάσει στο σημείο να απειλεί μέλη της τότε ελληνικής κυβέρνησης με τελεσίγραφα για τις συνέπειες της άρνησής τους, επιφέροντας έτσι τρομερά αποτελέσματα.
Το μεγαλείο του Αμερικανού, είναι ότι ουδεμία γνώση διπλωματίας είχε, ούτε και θέση αξιωματούχου. Πάστορας ήταν και λειτούργησε με αλληλεγγύη και ανθρωπιά, παραμερίζοντας την ασφάλειά του, δεδομένου ότι ως Αμερικανός πολίτης είχε τη δυνατότητα να κρυφτεί ή και να διαφύγει από την λαίλαπα και το μένος των Νεότουρκων. Αντ’ αυτού, σύστησε επιτόπου οργανώσεις ανθρωπιστικές, για περίθαλψη εγκύων γυναικών, ορφανών παιδιών και λοιπών τραυματιών. Υπολογίζεται ότι επί των ημερών του στα γεγονότα της Σμύρνης σώθηκαν πάνω από 250.000 άνθρωποι, Έλληνες, Αρμένιοι και Εβραίοι, και πολλοί γλίτωσαν τον φυλάκιση και το να οδηγηθούν στα περίφημα τάγματα εργασίας (Αμελέ Ταμπουρού).
Αφού ηρέμησε η κατάσταση, δηλαδή αφού κάηκε η Σμύρνη, σφαγιάστηκαν αμέτρητοι άνθρωποι, ακόμη περισσότεροι έφυγαν για το άγνωστο με βάρκα την ελπίδα, εκατοντάδες νέοι 16-25 ετών φυλακίστηκαν καθώς και άλλες περιπτώσεις με αηδιαστικό περιεχόμενο βαρβαρότητας, ο Τζένινγκς ήλθε στην Ελλάδα. Ευτυχώς εκεί αναγνωρίστηκε το έργο του, τιμήθηκε με ύψιστες τιμές τόσο από την ελληνική πολιτεία όσο και από το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης. Ωστόσο στη συνέχεια της ιστορίας ξεχάστηκε, και δεν πήρε την μνημόνευση που του έπρεπε. Θλιβερό το ότι δεν γίνεται συχνή αναφορά στο πρόσωπό του, κι ότι χρειάστηκε να περάσουν περίπου 100 χρόνια από τη Μικρασιατική καταστροφή για να στηθεί ο πρώτος ανδριάντας προς τιμή του στον Ελλαδικό χώρο. Συγκεκριμένα κατατέθηκε στον Δήμο Βόλου μνημείο παρουσία του εγγόνου του.
Ο Έισα Κ. Τζένινγκς έμεινε στη σύγχρονη ιστορία ως πρότυπο αυταπάρνησης, ανιδιοτελούς προσφοράς και ηρωικής συμπεριφοράς. Τα αποτελέσματα των προσπαθειών φαίνονται στις γενιές που ακολούθησαν και προέκυψαν από τη σωτηρία ανθρώπων, οι οποίοι χωρίς την παρέμβασή του δεν θα ζούσαν σε καμία περίπτωση. Εμβληματικές πράξεις από μια ακόμη πιο εμβληματική φυσιογνωμία.
Πηγές:
1. Εϊσα Κ. Τζένινγκς: Ο πάστορας που έσωσε χιλιάδες κόσμου στη Σμύρνη, Το Βήμα, https://www.tovima.gr/2016/03/04/books-ideas/eisa-k-tzeningks-o-pastoras-poy-eswse-xiliades-kosmoy-sti-smyrni/
2. Έιζα Τζένινγκς- Ειζα Τζενινγκς, Η Μηχανή του Χρόνου, https://www.mixanitouxronou.gr/tag/eiza-tzenigks/
3. Ο Έλληνας Γιατρός, Καρολίνα Μέρμηγκα, Εκδόσεις Μελάνι, Αθήνα Νοέμβριος 2016.
Σύνδεσμος Φωτογραφίας: https://images.app.goo.gl/aq8dtgPQaPoo3D9G7
