Πιο επίκαιρη από ποτέ τώρα που είμαστε κλεισμένοι στο σπίτι μας καθώς και αυτή αποτελεί ταινία “δωματίου”. Η ταινία θέτει προβληματισμούς γύρω από την αξία της ανθρώπινης ζωής, για την οποία πολλά ακούμε, σκεφτόμαστε και- ίσως – αναθεωρούμε σήμερα.
Δώδεκα ένορκοι συνεδριάζουν για να εκδώσουν απόφαση για την μοίρα ενός 18χρονου αγοριού που κατηγορείται για τη δολοφονία τον πατέρα του. Και ενώ όλοι είναι πεπεισμένοι για την ενοχή του, ένας ένορκος τους πείθει να συζητήσουν και να επανεξετάσουν την υπόθεση.
Ένας στοχασμός πάνω στην ανθρώπινη φύση και την αξία της ζωής, μία κατάσταση “ζωής και θανάτου” που φέρνει τους ένορκους αντιμέτωπους με τις συνειδήσεις τους. Καταδικαστική απόφαση σημαίνει θανατική ποινή. Δικαιολογημένη αμφιβολία σημαίνει αθώωση. Η απόφαση πρέπει να είναι ομόφωνη. Η ζωή είναι στα χέρια τους, ο θάνατος στο νου τους. Δώδεκα ψυχογραφήματα που ξετυλίγονται όσο προχωράει η συζήτηση βλέποντας τους ενόρκους να ταυτίζονται και να συγκρούονται. Ο σκηνοθέτης Sidney Lumet αποδίδει με εξαιρετική τεχνοτροπία ένα βαθιά φιλοσοφημένο σενάριο καθιστώντας το οπτικά συναρπαστικό στο κινηματογραφικό του ντεμπούτο.
Οι ένορκοι είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα ανθρώπων. Το επάγγελμα, τα βιώματα, το μορφωτικό επίπεδο, η ηλικία καθενός επηρεάζουν τον τρόπο σκέψης του. Η λογική και τα συναισθήματα βρίσκονται σε μία μόνιμη πάλη για κυριαρχία.
Απτή απόδειξη ότι μία ταινία δεν χρειάζεται μεγάλο προϋπολογισμό, εφέ, ή σκηνικά για να είναι καλή. Το κινηματογραφικό αυτό αριστούργημα είναι ένα μάθημα αφήγησης (storytelling) με αρχή, μέση και τέλος, συνεχείς ανατροπές και suspense παρά την εκτύλιξη της δράσης σε ένα δωμάτιο! Η κίνηση των ενόρκων μέσα στο χώρο (blocking), οι κινήσεις και οι θέσεις της κάμερας (staging) λειτουργούν σε πλήρη αρμονία κρατώντας αμείωτο το ενδιαφέρον του θεατή. Το τελευταίο βέβαια, αναζωογονείται με την υποκριτική δεινότητα των ηθοποιών και τα δυναμικά (ειδικά τα κοντινά) καδραρίσματα του βραβευμένου με Όσκαρ (On the Waterfront, 1954) φωτογράφου B. Kaufman.
Το σενάριο υπογράφει ο Reginald Rose δημιουργώντας αξέχαστους -καλογραμμένους- χαρακτήρες και αξιομνημόνευτες ατάκες (“We are talking about somebody’s life here. You can’t decide in five minutes”). Ο Lumet από την άλλη επιλέγει να μην δείξει ούτε μία σκηνή της δίκης ούτε του εγκλήματος παρά να εστιάσει στη συζήτηση. Έχοντας ως όπλα το διάλογο, τη γλώσσα του σώματος και την ενέργεια των ηθοποιών μας επιτρέπει να φανταστούμε τι συνέβη αλλά και να εστιάσουμε σε αυτό που πρέπει. Στον ψυχισμό των ανθρώπων, στην συμπεριφορά τους, να αναλογιστούμε τα γιατί τους, να μπούμε στην θέση τους
Τα θέματα προς συζήτηση που δημιουργεί είναι αμέτρητα (ευθύνη, πειθώ, θανατική ποινή). Η ανθρώπινη ζωή πάντως δεν είναι παιχνίδι. Η ταινία μας διδάσκει πολύτιμα μαθήματα με βαθιά κοινωνικές προεκτάσεις για τις προκαταλήψεις, τον ρατσισμό, την κατηγοριοποίηση των ανθρώπων.
Η ευθύνη είναι τεράστια αλλά δεν φαίνεται να το αντιλαμβάνονται όλοι. Οι ένορκοι και εμείς προβληματιζόμαστε γύρω από το δίκαιο και την ευθύνη απέναντι στο νομικό σύστημα και τη δικαιοσύνη. Τι είναι δίκαιο, τι είναι σωστό; Και γιατί; Επιχειρήματα, εντάσεις, ενστάσεις, ψηφοφορίες, συνεχείς διαμάχες σε μία ταινία που συγκλονίζει από το πρώτο μέχρι το τελευταίο πλάνο με ανατροπές σε ένα στυλιζαρισμένο ρεαλιστικό πλαίσιο. Μια ιστορία όπου κάθε λεπτομέρεια, κάθε πλάνο, κάθε λέξη έχει βαρύτητα, και συνθέτει το ψηφιδωτό του κάθε χαρακτήρα.
*Η ταινία προτάθηκε για 3 όσκαρ.
Οι φωτογραφίες προέρχονται από τον ιστότοπο www.imdb.com
