Αν εθνικό είναι το αληθές, τότε κάποιοι θα έλεγαν πως οι εκπρόσωποι του έθνους, δηλαδή οι βουλευτές, οφείλουν να λένε την αλήθεια. Ωστόσο για να είμαστε επιεικείς και δίκαιοι, κάτι τέτοιο θα έπληττε υπέρμετρα τις ελευθερίες της έκφρασης και της ανάπτυξης της προσωπικότητας. Εδώ ακόμα και για κατηγορούμενους για ποινικά αδικήματα δεν επιβάλλεται καθήκον αληθείας. Ωστόσο όπως για τον κατηγορούμενο έτσι και για τους βουλευτές δεν υφίσταται δικαίωμα στο ψέμα αλλά μόνο στη σιωπή και στη μη αυτοενοχοποίηση. Καλό θα ήτο λοιπόν οι εκπρόσωποι μας να αποφεύγουν τα ψέματα και τις παραπλανητικές μισές αλήθειες, γιατί ηθικά τουλάχιστον εκθέτουν τους εαυτούς τους, υποβαθμίζοντας παράλληλα την ποιότητα της δημοκρατίας μας. Φυσικά η ανάγκη για ιδεολογική συνέπεια και συμφωνία με τους στόχους του κόμματος είναι κατανοητή. Παρ όλ’ αυτά είναι εξόχως λυπηρό να βλέπεις ανθρώπους προβεβλημένους και δήθεν σοβαρούς να μασάν τα λόγια τους όταν η συζήτηση αφορά ζητήματα διαφάνειας και καταστρατήγησης δικαιωμάτων. Καλό το κόμμα, καλός ο αρχηγός, καλή και η δίψα για εξουσία. Αλλά υπάρχουν κάποιες αξίες όπως η αξιοπρέπεια και ο αυτοσεβασμός. Υπάρχει και το ηθικό καθήκον σεβασμού απέναντι στο πολίτευμα και τους πολίτες. Όποιος επιθυμεί να θεωρείται σοβαρός και όχι πιστό σκυλί, θα μπορούσε να καθίσει ήσυχος αντί να γαβγίζει από δω και από κει στα τηλεπαράθυρα και στα social media.
Βέβαια όταν δεν υφίσταται ασυμβίβαστο μεταξύ υπουργού και βουλευτή πόσο εύκολα θα παραστρατήσει κανείς από την γραμμή του κόμματος; Γιατί δεν φτάνει η νομοθετική εξουσία. Θέλουν και την εκτελεστική. Την ονειρεύονται έστω. H διάκριση των εξουσιών δεν φτάνει να τηρείται μόνο τύποις. Η πολιτεία θα έπρεπε εδώ και δεκαετίες να έχει κατοχυρώσει συνταγματικά το ασυμβίβαστο μεταξύ βουλευτικής και υπουργικής ιδιότητας συμπεριλαμβανομένων των αναπληρωτών και των υφυπουργών. Και αντίστροφα να έχει επίσης κατοχυρώσει συνταγματικά κώλυμα τετραετίας για τους υπουργούς που θέλουν να εκλεχθούν βουλευτές. Πόσο ελεύθερα θα τοποθετηθεί και θα μιλήσει ένας βουλευτής που προσδοκά να γίνει υπουργός και πόσο ελεύθερα θα τοποθετείται και θα ψηφίζει ένα βουλευτής που έχει διατελέσει ήδη άρχων σε κυβερνητικές ηγετικές θέσεις; Είναι παράλογο τα πρόσωπα των ελεγκτών και των ελεγχόμενων να συμπίπτουν. Σαν ο εργαζόμενος σε μια επιχείρηση να αξιολογεί τη δουλειά του ή σαν ο CEO μια εταιρίας να συμμετέχει στη συνδικαλιστική οργάνωση των απλών εργαζόμενων στην εταιρία που διοικεί. Όσο καλοπροαίρετος και να είναι κανείς, είναι αδύνατο να μην τηρεί καχύποπτη στάση ως προς την ειλικρίνεια, την εντιμότητα και την -εντός ιδεολογικών ορίων- αντικειμενικότητα του εργαζόμενου που αυτοελέγχεται και του CEO που αυτοεξομοιώνεται με όσους διοικεί. Το ίδιο ισχύει για τη σχέση υπουργού-βουλευτή. Συν τις άλλοις ένας υπουργός που δεν είναι ή δεν προσδοκά άμεσα να εκλεχθεί στο κοινοβούλιο, θεωρείται -εύλογα- απελευθερωμένος από κάθε είδους πιέσεις που αφορούν την εκλογική του περιφέρεια, ενώ μάλιστα ο πραγματικός χρόνος που διαθέτει για τις υπουργικές εργασίες δεν επηρεάζεται από τα βουλευτικά του καθήκοντα. Με το ισχύον καθεστώς ο υπουργός-βουλευτής καταλήγει να αναμιγνύει τις δύο αντικρουόμενες ιδιότητες του και κατά κόρον να αποδίδει μέτρια σε αμφότερες.
Μήπως εκτός από τεχνοκράτες υπουργούς θα έπρεπε να έχουμε και τεχνοκράτη πρωθυπουργό; Δεν χρειάζεται. Η εκτελεστική εξουσία πρέπει να διακρίνεται από τη νομοθετική αλλά η δομή και η ουσία της φιλελεύθερης δημοκρατίας επιβάλλουν τον χρωματισμό της πρώτης με τις προτιμήσεις της λαϊκής βούλησης και δη της πλειοψηφίας. Η σύγχρονη φιλελεύθερη δημοκρατία έχει ανάγκη από όραμα, όχι μόνον από management. Και το όραμα αυτό μπορούν οι δημοκρατίες να το βρουν μόνο σε πολιτικές προσωπικότητες, ανεξάρτητα από το αν η προσφυγή στην λύση των πολιτικών αρχηγών εγκυμονεί διαχρονικά μυριάδες κινδύνους για την ποιότητα της άσκησης εξουσίας. Ένας πρωθυπουργός που θέλει να επανεκλεγεί είτε είναι τεχνοκράτης είτε πολιτικό πρόσωπο πιθανότατα θα κάνει τα απαραίτητα χατίρια στους ανθρώπου που χρειάζεται να τα κάνει. Επομένως ο πολιτικός πρωθυπουργός δεν είναι απαραίτητα πιο επικίνδυνος από ένα τεχνοκράτη. Ούτε είναι και απαραίτητα καλύτερος. Σίγουρα όμως είναι ο μόνος που δύναται να αποτυπώσει με ευκρίνεια τα όνειρα και τις ελπίδες των πολιτών.
