Γράφει ο Άλκης Νικομάνης.
Η ημερομηνία της 4ης Μαΐου για τους απανταχού επισκέπτες του φανταστικού κόσμου που έχτισε ο George Lucas είναι ημέρα εορτασμού. Είναι η μέρα που με ένα χαριτωμένο λογοπαίγνιο του γνωστού ρητού “May the Force be with you”-“May the Fourth be with you” οι πιο ένθερμοι θαυμαστές του ξεκινούν εξαρχής μαραθώνιο των αγαπημένων τους ταινιών. Ή τουλάχιστον έτσι μας έδειχνε το Big Bang Theory περίπου μία φορά το χρόνο, όταν τα πράγματα ήταν λίγο απλούστερα και το κινηματογραφικό-τηλεοπτικό υλικό του Star Wars σαφώς λιγότερο από όσο είναι σήμερα. Και ελάχιστο, αν σκεφτεί κανείς πόσα ακόμα projects προβλέπεται να δούμε. Το franchise-θεμέλιο του κινηματογράφου του φανταστικού, 45 χρόνια μετά, παραμένει ενεργό όσο λίγα της ηλικίας του.
Το Star Wars του χθες
Σαράντα πέντε χρόνια. Τόσος καιρός έχει περάσει, από την πρώτη φορά που «παιδιά» όλων των ηλικιών μπήκαν για πρώτη φορά σε μια κινηματογραφική αίθουσα και θαμπώθηκαν από εικόνες πρωτοποριακές για εκείνη την εποχή στο μέσο του κινηματογράφου, όπως ένα διαγαλαξιακό υπερ-άρχοντα που έκρυβε το πρόσωπό του πίσω από μια μαύρη μάσκα, ;h το θρυλικό πλήρωμα του διαστημόπλοιου Millenium Falcon να ξεφεύγει από τους διώκτες του στο υπερδιάστημα. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, στο οπτικοακουστικό τουλάχιστον μέσο, μόνο το έτερο θρυλικό Star Trek έδινε παλμό, οι δε μεταφορές αντίστοιχων έργων της λογοτεχνίας, όπως το Dune, θεωρούνταν άπιαστο όνειρο. Με δύο συνέχειες που άλλοτε έφταναν και άλλοτε ξεπερνούσαν κάθε προσδοκία του κοινού, ο Πόλεμος των Άστρων ήταν το πρώτο έπος στο χώρο της φαντασίας που απευθυνόταν στο ευρύ κοινό. Ένα κοινό που ολοένα και αυξάνεται και έχει πια κυριαρχήσει στην κινηματογραφική αγορά. Δεν θα ήταν υπερβολή να σκεφτούμε πως οι ταινίες Indiana Jones, Lord of the Rings, Harry Potter, Avatar, οι υπερηρωϊκές ταινίες, ακόμα και το πιο πρόσφατο Dune, βρήκαν το δρόμο τους προς τις αίθουσες απευθυνόμενες στην ίδια βάση και γνώρισαν πρωτοφανή επιτυχία. Κι όλα αυτά λαμβάνοντας υπόψιν το κινηματογραφικό μόνο επίπεδο καθώς το ίδιο ισχύει και για τις σειρές φαντασίας, με παραγωγές κινηματογραφικών προδιαγραφών.
Η αρχική τριλογία, τα επεισόδια που μετέπειτα ονομάστηκαν 4, 5 και 6, παραμένουν μέχρι και σήμερα η ιδανική εισαγωγή στον κόσμο του Star Wars για τους νεαρούς θαυμαστές του. Το ταξίδι ξεκινάει in medias res, με έναν πόλεμο που ήδη μαίνεται, τη σκοτεινή και μυστηριώδη φιγούρα του Darth Vader να πλανάται πάνω από το γαλαξία, μια ομάδα τολμηρών επαναστατών που προσπαθεί να απελευθερώσει πλανήτες από την ισχύ του πριν τους καταστρέψει. Και δεν χρειάζονταν περισσότερα: Μια Μάχη καλού εναντίον κακού, ένα “hero’s journey” που εκτυλισσόταν μέσα απ’ τα μάτια συμπαθών και ανίδεων πρωταγωνιστών και άφηνε τη «μεγάλη εικόνα» στα υπονοούμενα. Η παρακαταθήκη της πλούσια: Φιγούρες και αντικείμενα όπως ο Darth Vader, το φωτόσπαθο, η μουσική του John Williams και η κλασική πλέον αποκάλυψη της 2ης ταινίας, είναι πια τόσο ευρύτατα αναγνωρίσιμες που αποτελούν θεμέλιο της pop culture.
Για κάποιους, το Star Wars τελείωσε εκεί. Τα γεγονότα όμως λένε πως δεκάξι χρόνια μετά το κλείσιμο, ο δημιουργός του φανταστικού κόσμου, George Lucas επέστρεψε σε αυτόν για μια νέα ιστορία. Με πολύ μικρότερο ενθουσιασμό ο κόσμος υποδέχτηκε την prequel τριλογία, μια νέα ιστορία που ανέπτυσσε τις εξελίξεις που έφτασαν τον κόσμο στο σημείο της πρώτης ταινίας. Με την πάροδο του χρόνου βρίσκει όμως και αυτή μεγαλύτερη ανταπόκριση. Με τις περιορισμένες δυνατότητες που αφήνει σε κάποιον το αφηγηματικό μέσο του prequel, μιας ιστορίας που ήδη γνωρίζεις πού θα καταλήξει, η δεύτερη και τελευταία ιστορία υπό την άμεση εποπτεία του Lucas αφορούσε τον σχεδόν ολοσχερή αφανισμό του τάγματος των Jedi και την προδοσία του παιδιού-θαύματος που περιέθαλψαν, του Anakin Skywalker που θα γινόταν ο γνωστός Vader, υπό την προστασία του Καγκελάριου μιας Δημοκρατίας που κλονιζόταν και υπό τη χειραγώγησή του θα κατέληγε σε Αυτοκρατορία. Είναι μια άνιση διαδρομή, μια περιπέτεια με πολιτικές διαστάσεις, στην πορεία της μαθαίνουμε πολλά περισσότερα για τον κόσμο αυτό.
Το 2015, μετά την παράδοση των κλειδιών του franchise στη Disney που όλο και γιγαντωνόταν, η ιστορία έλαβε συνέχεια. Οι παλιοί γνώριμοι πρωταγωνιστές έπαιρναν τη θέση τους δίπλα σε καινούριους συνεχίζοντας τη μάχη απέναντι στους κραταιούς διαδόχους του Αυτοκράτορα.
Τα sequels έτυχαν θερμής υποδοχής στην αρχή, μα όσο προχωρούσαν τόσο δίχαζαν το κοινό. Η κατάλληλη ισορροπία μεταξύ νοσταλγίας και τολμηρών νέων βημάτων για το «σήμερα» και το «αύριο» του κόσμου αυτού χάθηκε κάπου ανάμεσα σε οργισμένα tweets, άβολο χιούμορ, υπο-πλοκών που δεν οδηγούσαν πουθενά και αλλαγές σκηνοθετών και συγγραφέων. Παρότι οπτικά εντυπωσιακές όσο ποτέ, οι νέες προσθήκες προκαλούν μέχρι σήμερα παθιασμένους καυγάδες μεταξύ των ανθρώπων που αγαπούν το συγκεκριμένο κόσμο, και δίκαια.
Το Star Wars του αύριο
Ατενίζοντας το μέλλον του με αβεβαιότητα, οι ιθύνοντες φαίνεται πως καλούνται να αναρωτηθούν σε ποιους ανήκει το Star Wars εν τέλει; Ανήκει στους δημιουργούς, ανήκει στο κοινό, ανήκει σε όλους; Γιατί το κοινό μπορεί να αντιδράει στα νέα πειράματα, στις αφηγηματικές (και όχι μόνο) καινοτομίες που διαφοροποιούν τα νέα Star Wars από εκείνα που αγάπησαν οι ίδιοι ως παιδιά. Αλλά κι η εμμονή σε στοιχεία από το πλούσιο παρελθόν του, οδηγεί αναπόφευκτα σε ένα δημιουργικό τέλμα, σε προβλέψιμες ιστορίες, επαναλήψεις του ίδιου σήριαλ. Και οι νέοι δημιουργοί που άλλοτε ονειρεύονταν να εργαστούν και να εμπλουτίσουν το συγκεκριμένο franchise είναι στο τέλος της ημέρας καλλιτέχνες, και σε ποιόν καλλιτέχνη αρέσει να υπαγορεύουν κατά γράμμα το έργο του;
Ο δρόμος που φαίνεται να ακολουθεί προς το παρόν η Disney στη μετά-sequel trilogy εποχή είναι εκείνος στον οποίο «σκόνταψε» πριν μερικά χρόνια. Συνδυάζει για άλλη μια φορά νέους αξιομνημόνευτους χαρακτήρες με παλιούς και αγαπημένους, όπως έχει διαπιστώσει όποιος παρακολούθησε τις πρώτες live action σειρές του Mandalorian και του (αναγεννημένου) Boba Fett και όπως προβλέπεται να δούμε και στο Obi-Wan Kenobi. Το κάνει πιο επιτυχημένα επί του παρόντος, με τη συμβολή των παθιασμένων σεναριογράφων και σκηνοθετών Dave Filoni και Jon Favreau. Στο πεδίο του animation τολμάει περισσότερο με τα ολοκληρωμένα πια Clone Wars και Rebels. Ο πόλεμος των Άστρων έχει μέλλον ακόμα και η Disney βρίσκεται ξανά ενώπιον διλημμάτων και αλχημειών. Νοσταλγία και fan service, ή ρίσκο και δημιουργική καινοτομία;
Επίλογος
Το Star Wars είναι ένα γιγαντιαίο franchise με πολυπληθές και δυναμικό κοινό που ασχολείται φανατικά με τον κόσμο αυτό. Το να φέρνεις πίσω γνώριμους ήρωες και εχθρούς που αγαπήθηκαν πριν από δεκαπέντε, ή ακόμα και πριν από σαράντα χρόνια, μόνο και μόνο για τη χαρά να τους ξαναβλέπεις στην οθόνη, είναι μια κοντόφθαλμη λύση αν δεν υπάρχει κάποιο σχέδιο για το αύριο. Οι θαυμαστές από μεριάς τους, αν δεν επιθυμούν να τους σερβίρουν ξαναζεσταμένη την ίδια ιστορία, τα ίδια πρόσωπα που συσχέτισαν με την παιδική τους ηλικία, οφείλουν να δείχνουν ψυχραιμία και να αγκαλιάσουν την αλλαγή. Άλλωστε η οργή και η αρνητικότητα είναι γνώρισμα της σκοτεινής πλευράς που η σειρά προσπαθεί να τους μάθει να τιθασεύουν.
