Οι παράλληλες ιστορίες δύο Εβραίων που ζουν στη Νέα Υόρκη και αντιμετωπίζουν με διαφορετικό τρόπο τα προβλήματα που έχουν με τις ερωμένες και τις συζύγους τους.
Υπαρξιακό κινηματογραφικό έργο που ψάχνει απαντήσεις σε αιώνια ερωτήματα και πραγματεύεται με έξυπνο και χιουμοριστικό τρόπο το έγκλημα, την τιμωρία, τις ενοχές, την θεία δίκη. Έντονα επηρεασμένος από τον Ντοστογιέφσκι, ο Άλεν θέτει φιλοσοφικούς και ηθικούς προβληματισμούς, μόνιμή του άλλωστε θεματική (Love and Death, Match Point, Cassandra‘s Dream). Είμαστε άραγε το άθροισμα των επιλογών μας; 3 υποψηφιότητες για Όσκαρ.
Ο Γούντι Άλεν γράφει τις παράλληλες και εν τέλει διασταυρούμενες ιστορίες δύο Νεοϋορκέζων εβραίων που αντιμετωπίζουν προβλήματα με τις συζύγους τους αλλά και με τις εξωσυζυγικές τους σχέσεις. Ο Τζούντα απ’ τη μία (Μάρτιν Λαντάου) είναι ένας διακεκριμένος οφθαλμίατρος, εύπορος οικογενειάρχης μ’ έναν ευτυχισμένο γάμο. Βρίσκεται αντιμέτωπος όμως με τις συστηματικές απειλές της ερωμένης του Ντολόρες η οποία θέλει να γνωστοποιήσει στη σύζυγό του την πολυετή κρυφή τους σχέση. Όλα κρέμονται από μια κλωστή. Βρίσκεται σ’ ένα αδιέξοδο. Καταφεύγει στη συμβουλή του αδερφού του και ενός ραβίνου ασθενούς του οι οποίοι του δίνουν τελείως διαφορετικές ερμηνείες και επιλογές. Βέβαια οι οικογενειακές παραδόσεις και οι θρησκευτικές πεποιθήσεις που του είχε εμφυσήσει ο πατέρας του είναι διαρκώς παρούσες. Τι είναι σωστό; Ταυτίζεται με το ηθικό; Με το θέλημα του Θεού;
Η άλλη ιστορία αφορά τον Κλιφ (Γούντι Άλεν) ο οποίος είναι ένας αποτυχημένος σκηνοθέτης ντοκιμαντέρ που έχει δυστυχήσει στο γάμο του. Σε μια απέλπιδα προσπάθεια να χρηματοδοτήσει το νέο του ντοκιμαντέρ για έναν υπαρξιστή Εβραίο φιλόσοφο αναλαμβάνει να γυρίσει μία σύντομη βιογραφική τηλεοπτική σειρά για τον Λέστερ, έναν διάσημο και επιτυχημένο σκηνοθέτη, ο οποίος είναι ο κουνιάδος του. Νευρωτικός -όπως πάντα- λυπηρός, ιδεολόγος με τη δική του άποψη στα πράγματα, αδιαφορώντας για τα χρήματα, τη φήμη και την απήχηση των έργων του, ο Κλιφ αρέσκεται να περνά χρόνο με την ανιψιά του βλέποντας σινεμά και δίνοντάς της συμβουλές περί ζωής. Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων και ενώ ο γάμος του μετρά αντίστροφα γνωρίζει και ερωτεύεται την βοηθό του Λέστερ, την Χάλεϊ (Μία Φάροου). Προσπαθώντας να την κερδίσει θα της εξηγήσει την ιδέα του γύρω από το ντοκιμαντέρ που θέλει να δημιουργήσει. Ωστόσο η εξέλιξη δεν είναι η προσδοκώμενη. Ο γάμος του πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο, η Χάλεϊ δεν φαίνεται να τρέφει ιδιαίτερα αισθήματα γι’ αυτόν και το ντοκιμαντέρ ματαιώνεται οριστικά.
«Τα μάτια του Θεού είναι διαρκώς στραμμένα πάνω μας». Αυτό έλεγε ο πατέρας του Τζούντα σ’ αυτόν. Ίσως γι’ αυτό έγινε και οφθαλμίατρος. Αντιμέτωπος με την νέα εγκατεστημένη πραγματικότητα και ενώ το σκοτάδι έχει απλωθεί πάνω στην μέχρι τότε λαμπρή του πορεία πρέπει να επιλέξει τι θα κάνει. Διακυβεύονται πάρα πολλά. Αντιθέτως ο Κλιφ δεν έχει τίποτα να χάσει.
Ο Γούντι Άλεν σκηνοθετεί το «Απιστίες και Αμαρτίες» ένα από τα ωραιότερά του φιλμ με τη γνωστή του μανιέρα. Νευρωτικοί χαρακτήρες, Νέα Υόρκη στο φόντο, συνδυασμός φιλοσοφίας και χιούμορ και βαθιά προς σκέψη μηνύματα. Αυτό το δράμα-κωμωδία ξεδιπλώνεται με τρόπο γρήγορο, έχει έξυπνους διαλόγους με ολιγόλεπτες (one-take) λήψεις. Ο θεματικός πυρήνας κλασικός με -αυτή τη φορά- μια ενδιαφέρουσα και με περισσότερο βάθος προσθήκη: την θρησκεία. Πραγματεύεται ξανά τις ηθικές επιλογές, τον έρωτα, την απιστία, τα ψέματα, τη δικαιοσύνη, την τιμωρία. Ο ιδιόρρυθμος κινηματογραφιστής βλέπει την ταινία του ως επανεξέταση των θεμάτων που πραγματεύτηκε χρόνια νωρίτερα στο Love and Death με ιδέες όπως ο Θεός, η πίστη και η δικαιοσύνη. «Τα υπαρξιακά θέματα για μένα», λέει ο σκηνοθέτης, «εξακολουθούν να είναι τα μόνα θέματα που αξίζει να ασχοληθείς.»
Ο Άλεν βάζει στην ταινία τις εξής παραμέτρους προκειμένου να προβληματιστεί το κοινό. Ζητούμενο είναι να είμαστε ηθικοί ή να εξυπηρετούμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα συμφέροντά μας; Αν κάποιος διαπράξει ένα έγκλημα και καταφέρει να ξεπεράσει τις ενοχές και μπορέσει να συνεχίσει να ζει μ’ αυτό; Η ηθική καθορίζεται από τον Θεό, την κοινωνία ή από εμάς τους ίδιους; Οι δύο πρωταγωνιστές έχουν εντελώς διαφορετική οπτική στα παραπάνω. Πρόκειται για ένα δυσεπίλυτο πρόβλημα που ίσως δεν έχει και απάντηση. Η άποψη ότι ο καθένας φέρει προσωπική ευθύνη για τις πράξεις του είναι ιδιαίτερα ψυχοφθόρος. Από την άλλη η ωμή θεώρηση ότι υπάρχει ένας κόσμος χωρίς κανόνες, χωρίς τιμωρία, χωρίς θεϊκή παρέμβαση είναι τρομακτική. Δικαιώνονται τελικά οι ηθικοί άνθρωποι; Ή βρίσκονται σε χειρότερη μοίρα; Ο Άλεν προσπαθεί να «ζορίσει» τον θεατή για την σχετικότητα της ηθικής, την πληρότητα της ζωής, τα ηθικά διλήμματα. Αυτό το καταφέρνει δοκιμάζοντας τον εσωτερικό κόσμο του καθενός που τον βάζει απέναντι σ’ αυτά τα αιώνια ερωτήματα. Όπως λέει ο ραβίνος φίλος του Τζούντα «without the law it’s all darkness».
*1989, 104’
Φωτ.: theartofcrime.gr, www.framerated.co.uk
