Με αφορμή την επέτειο των 40 χρόνων από την ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (τότε Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα), η ευρωβουλευτής της Νέας Δημοκρατίας και νομικός Ελίζα Βόζεμπεργκ* μιλά στους Athenian Times. Μια συνέντευξη που αποτιμά τα πεπραγμένα του παρελθόντος και τοποθετεί τις βάσεις για τα επόμενα βήματα απέναντι στις συγχρονικές και μελλοντικές προκλήσεις που θα σφυγμομετρήσουν την ανθεκτικότητα, την δύναμη και την επιρροή της Ένωσης σε γεωστρατηγικούς, οικονομικούς και πολιτικούς όρους.
Ευχαριστούμε την ευρωβουλευτή για τον χρόνο της σε αυτή τη συνέντευξη-αφιέρωμα· της πρώτης συνέντευξης, μεταξύ άλλων που θα ακολουθήσουν, ώστε να διαγαυστεί η σημασία, τα οφέλη και οι τρωτότητες της Ένωσης σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία.
Φέτος συμπληρώνονται 40 χρόνια από την ένταξη της Ελλάδας στην τότε Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα. Ποιοι είναι οι σταθμοί στην κοινή πορεία Ελλάδας – Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.); Πώς αποτιμάτε αυτά τα χρόνια;
Η ΕΕ αποτελεί το πιο πετυχημένο παράδειγμα διακρατικής συνεργασίας στην παγκόσμια ιστορία, καθώς έφερε κοντά 27 διαφορετικές κρατικές οντότητες στη βάση της δημοκρατίας, της ισότιμης συνεργασίας, του κράτους δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Αυτά τα 40 χρόνια η Ελλάδα ωφελήθηκε πολιτικά, οικονομικά και γεωστρατηγικά από τη συμμετοχή της στην Ενωμένη Ευρώπη, κάτι που αποδεικνύεται από το γεγονός ότι αυτή ήταν η μακρύτερη περίοδος ειρήνης, δημοκρατίας και ευημερίας στη νεώτερη ιστορία μας.
Οι σημαντικότεροι σταθμοί στην ευρωπαϊκή πορεία της Ελλάδας ήταν η ένταξη στην ΕΟΚ την 1/1/1981, η ένταξη στο ευρώ την 1/1/2002, αλλά και το πρώτο Μνημόνιο στις 8/5/2010.
Όμως παρά τα προβλήματα της τελευταίας δεκαετίας, η Ελλάδα εντός ΕΕ πέτυχε σε αναπτυξιακό επίπεδο όσα δεν είχε πετύχει στα 160 προηγούμενα χρόνια της νεότερης ιστορίας της, δοθέντος ότι η ΕΕ παράλληλα με τους πρωτοφανείς πόρους που της προσέφερε, συνέβαλε καθοριστικά στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου, στον εκσυγχρονισμό των υποδομών, στη νομισματική σταθερότητα και στη βιώσιμη ανάπτυξη.
Ποια πιστεύετε ότι είναι η μεγαλύτερη νίκη και ήττα της Ένωσης, σε επίπεδο λειτουργίας και θεσμών, όπως αυτή έχει διαμορφωθεί μέχρι σήμερα;
Μετά από μία πολύ δύσκολη δεκαετία για την Ευρώπη που σημαδεύτηκε από οικονομική κρίση, έξαρση προσφυγικού/ μεταναστευτικού και άνοδο των άκρων, πολλοί πίστεψαν ότι η έλευση της πανδημίας θα ήταν η χαριστική βολή στο κοινό ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
Όμως η πιο μεγάλη νίκη της ΕΕ ήταν ότι την κρίσιμη στιγμή οι 27 συμφώνησαν να αντιμετωπίσουν ενωμένοι αυτήν την ιστορική πρόκληση με κορυφαία παραδείγματα το Ταμείο Ανάκαμψης και τον κοινό δανεισμό για πρώτη φορά στο όνομα της ΕΕ, κάτι που μέχρι πρότινος φαινόταν ουτοπικό.
Από την άλλη πλευρά ως μεγαλύτερη ήττα θεωρώ την άστοχη διαχείριση της οικονομικής και μεταναστευτικής κρίσης, που έριξε νερό στο μύλο των εθνολαϊκιστών και έθεσε σε κίνδυνο το κοινό ευρωπαϊκό όραμα.
Πώς θεωρείτε ότι η Ελλάδα θα διαχειριζόταν την κρίση χρέους του 2010, εάν ήταν εκτός της Ένωσης και του Ευρώ;
Η συμμετοχή της Ελλάδας στην ΕΕ και τη ζώνη του ευρώ της εξασφάλισε εκείνη την κρίσιμη περίοδο πρόσβαση σε χρηματοδότηση, δανεισμό με χαμηλά επιτόκια και νομισματική σταθερότητα. Εάν ήμασταν μόνοι μας, τα επιτόκια δανεισμού θα ήταν δυσθεώρητα και το εθνικό μας νόμισμα θα είχε καταρρεύσει, με ό, τι αυτό συνεπάγεται για την αγοραστική δύναμη των πολιτών.
Όμως η ανωτέρω διαπίστωση προφανώς ούτε μειώνει ούτε αναιρεί τις ευθύνες της ευρωπαϊκής ηγεσίας, που συμπεριφέρθηκε με ιδιαίτερη αυστηρότητα και σκληρότητα στις χώρες του Νότου, όταν βρέθηκαν αντιμέτωπες με την κρίση χρέους, κάτι που παραδέχθηκε δημοσίως και η ίδια η κα Μέρκελ σε πρόσφατη συνέντευξή της.
Πώς αξιολογείτε την πολιτική της Ε.Ε. στην αντιμετώπιση του μεταναστευτικού;
Η διαχείριση της προσφυγικής και μεταναστευτικής κρίσης ιδίως κατά την πρώτη της φάση, σημαδεύτηκε από αστοχίες, αβελτηρίες και σύγκρουση Βορρά – Νότου.
Μάλιστα η ανωτέρω ατυχής διαχείριση σε συνδυασμό με την απροθυμία αρκετών κρατών μελών να αναλάβουν το μερίδιο ευθύνης που τους αναλογεί, ανέδειξαν εγγενείς αδυναμίες της ΕΕ, οδήγησαν σε άνοδο ακραίων κομμάτων και έθεσαν σε κίνδυνο το κοινό ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
Στην παρούσα φάση εργαζόμαστε στην Ευρώπη για ένα νέο κοινό ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου, με δίκαιη και αναλογική κατανομή προσφύγων σε όλα τα κράτη μέλη, που θα ελαφρύνει τα κράτη πρώτης υποδοχής, όπως η Ελλάδα και θα αποδείξει εμπράκτως ότι η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη δεν αποτελεί κενό γράμμα.
Πώς κρίνετε την στάση της E.E.απέναντι στην τουρκική προκλητικότητα, αλλά και ευρύτερα στον χώρο της Ανατολικής Μεσογείου;
Σε μία γενικότερη θεώρηση της στάσης της Ευρώπης απέναντι στην Τουρκία, αυτό που κυριαρχεί είναι τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα που συνδέουν την ΕΕ και ιδίως ορισμένα ισχυρά κράτη μέλη με τη γείτονα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι εμπορικές σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας, δηλαδή το άθροισμα των μεταξύ τους εισαγωγών και εξαγωγών ξεπερνά σε ετήσια βάση τα 150 δις ευρώ, ενώ και οι ευρωπαϊκές τράπεζες είναι εκτεθειμένες με δάνεια προς την Τουρκία ύψους 110 δις ευρώ.
Περαιτέρω, με δεδομένο τον ηγετικό ρόλο της Γερμανίας στην ΕΕ, είναι αξιοσημείωτοι οι ισχυρότατοι οικονομικοί δεσμοί Γερμανίας – Τουρκίας, με τη Γερμανία να αποτελεί τον πρώτο εξαγωγικό προορισμό για τουρκικά προϊόντα, τις μεταξύ τους εμπορικές συναλλαγές να ανέρχονται ετησίως στα 36 δις ευρώ και 7.500 γερμανικές επιχειρήσεις να δραστηριοποιούνται στην τουρκική επικράτεια.
Τα ανωτέρω ενδεικτικά στοιχεία εξηγούν σε μεγάλο βαθμό γιατί ένα ισχυρό μπλοκ κρατών μελών, επιδεικνύει συστηματικά απροθυμία επιβολής αυστηρών οικονομικών κυρώσεων εις βάρος της Τουρκίας, ικανών να πλήξουν την τουρκική οικονομία και το τραπεζικό της σύστημα.
Η ΕΕ οφείλει να αξιοποιήσει ως παράδειγμα τη στάση της κυβέρνησης Μητσοτάκη, η οποία γνωρίζοντας εξ αρχής ότι έχει να κάνει με έναν δύσκολο και απρόβλεπτο γείτονα, από τη μία πλευρά φροντίζει να κρατά ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας, από την άλλη όμως είναι διπλωματικά και αμυντικά θωρακισμένη, θέτει κόκκινες γραμμές, υπερασπίζεται με αποτελεσματικότητα τα σύνορά της και υποστηρίζει με αποφασιστικότητα τα συμφέροντά της με βάση το διεθνές δίκαιο.
Οι ευρωπαίοι ηγέτες οφείλουν να αντιληφθούν ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να βρίσκεται εκτεθειμένη απέναντι στις διαθέσεις μίας αναθεωρητικής δύναμης σε μια εξαιρετικά ευαίσθητη περιοχή για τις γεωπολιτικές ισορροπίες, την τρομοκρατία, τα ενεργειακά και το μεταναστευτικό.
Ο ευρωσκεπτικισμός και ο εθνικός στρουθοκαμηλισμός είναι εντεινόμενα φαινόμενα στα κράτη μέλη. Είναι ρεαλιστικό, υπό αυτές τις συνθήκες, να πραγματωθεί το όραμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης;
Ο ευρωσκεπτικισμός και ο εθνολαϊκισμός άνθησαν κατά κύριο λόγο με αφορμή τις αστοχίες στη διαχείριση της οικονομικής και της μεταναστευτικής κρίσης.
Η απάντηση στα ανησυχητικά αυτά φαινόμενα μπορεί να είναι η ορθολογική, δίκαιη και με ενωτικό πνεύμα αντιμετώπιση των μεγάλων προκλήσεων.
Η απόφαση των 27 κρατών μελών να αντιμετωπίσουν ενωμένα τις συνέπειες της πανδημίας κινείται προς αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση, αφήνοντας σημαντικά περιθώρια αισιοδοξίας για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
Ποιες είναι οι πιο κρίσιμες προκλήσεις που θα κληθεί να αντιμετωπίσει η Ένωση στο μέλλον;
Η μεγαλύτερη πρόκληση για την μεταπανδημική εποχή είναι να προχωρήσει με ταχύτερους ρυθμούς η ευρωπαϊκή ενοποίηση, με δημοκρατική εμβάθυνση, διαρκή ενίσχυση του ρόλου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και απώτερο στόχο τα κράτη μέλη να πολιτεύονται με αποκλειστικό γνώμονα τις ευρωπαϊκές αξίες της αλληλεγγύης και της συνεργασίας.
Χρειάζονται επίσης αποφασιστικές θεσμικές παρεμβάσεις προς την κατεύθυνση της κοινής αμυντικής και εξωτερικής πολιτικής, που αποτελούν επιτακτική ανάγκη σε μια κρίσιμη συγκυρία, καθώς οι διεθνείς ισορροπίες αλλάζουν και οι γεωπολιτικές ανάγκες το απαιτούν.
Η Ενωμένη Ευρώπη είναι η λύση για το παρόν και το μέλλον όλων ανεξαιρέτως των κρατών μελών, ακόμη περισσότερο όμως για την πατρίδα μας, λόγω οικονομικής κατάστασης, γεωγραφικής θέσης, μεταναστευτικού και δύσκολων γειτόνων.
Όσο πιο ισχυρή είναι η Ευρώπη, τόσο πιο ισχυρή θα γίνεται και η θέση της πατρίδας μας στο σύγχρονο κόσμο.
* Η Ελίζα Βόζεμπεργκ είναι ευρωβουλευτής και εξελέγη στις Ευρωεκλογές του 2014 με τη Νέα Δημοκρατία. Εκτελεί χρέη Αντιπροέδρου της Ομάδας Εργασίας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος για θέματα Νομικών και Εσωτερικών Υποθέσεων, και είναι μέλος της Επιτροπής Μεταφορών και Τουρισμού, της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων και της Επιτροπής Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων. Είναι επίσης μέλος της Αντιπροσωπείας στη Μικτή Κοινοβουλευτική Επιτροπή ΕΕ/ Τουρκίας και της Αντιπροσωπείας για τις σχέσεις με τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας.
Τον Μάρτιο του 2004 συμπεριελήφθη στο ψηφοδέλτιο επικρατείας στην τελευταία τιμητική θέση, και τον Οκτώβριο του 2009 εξελέγη βουλευτής της Ά Περιφέρειας Αθηνών με τη Νέα Δημοκρατία. Κατά την περίοδο αυτή (2009-2012), ήταν τομεάρχης της Νέας Δημοκρατίας στο Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων. Ασκεί μαχόμενη δικηγορία από το 1982, και έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα με θέματα ισότητας και μητρότητας, ούσα μέλος του γνωστού σωματείου γυναικών «Η Καλλιπάτειρα», καθώς επίσης και της «Παναθηναϊκής Οργάνωσης Γυναικών».
