Το 1979 οι Pink Floyd ηχογραφούν το, έπειτα πασίγνωστο, “The Wall” πραγματευόμενοι τα συναισθήματα που μπορεί να προκαλέσει ένα νοητό τείχος που έχει δημιουργήσει κάποιος γύρω από τον εαυτό του για προσωπικούς λόγους, στον ίδιο. Ταυτόχρονα, σε μια διαφορετική γωνιά της Ευρώπης άνθρωποι βίωναν ήδη για μια δεκαετία τις συνέπειες που μπορεί να έχει ένα απόλυτα απτό τείχος, χτισμένο χάριν συμφερόντων τρίτων που χώριζε μια πόλη και κατ’ επέκταση μια χώρα στα δύο. Ο λόγος φυσικά για το τείχος του Βερολίνου και ενώ ίσως οι Pink Floyd με τη μουσική τους κατάφεραν να βοηθήσουν ανθρώπους να γκρεμίσουν τα δικά τους προσωπικά τείχη, όσον αφορά αυτό έμελλε να στέκει ακλόνητο για ακόμη μια δεκαετία αφήνοντας ανεξίτηλα σημάδια στη νεότερη ιστορία της πόλης.
Τριάντα χρόνια μετά την επανένωση δυτικής και ανατολικής Γερμανίας, το Βερολίνο είναι μια σύγχρονη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα που σε κερδίζει εύκολα. Αποτελεί ιδανικό προορισμό για οποιοδήποτε τύπο ταξιδιού μπορεί κανείς να σχεδιάσει. Με φίλους ή με το ταίρι σου, με περιορισμένο ή όχι μπάτζετ, αλλά ακόμα και αν διαθέτει κανείς λιγότερο χρόνο από το σύνηθες για να την εξερευνήσει, σίγουρα είναι μια πόλη που έχει να πει τη δική της ιστορία. Βέβαια, όπως μάλλον συμβαίνει με όλα τα μέρη, οι ιστορίες που έχει να διηγηθεί και οι ιστορίες τις οποίες μπορεί να πλαισιώσει είναι αναρίθμητες καθώς πρόκειται για μία πόλη με πολλαπλές ταυτότητες. Στη δική μας ιστορία κατάφεραν μέσα σε τρεις μέρες να χωρέσουν τα πιο γνωστά αξιοθέατα της πόλης, σχεδόν 60 χιλιόμετρα περπατήματος, πολλές φωτογραφίες και ακόμα περισσότερες αναμνήσεις. Αν σκέφτεστε να επισκεφθείτε το Βερολίνο, ίσως οι παρακάτω πληροφορίες σας φανούν χρήσιμες, αν πάλι όχι, ίσως σας βάλουν σε πειρασμό!
Πρώτη μέρα και φτάνοντας στην Alexanderplatz, μια από τις κεντρικότερες πλατείες της πόλης, ερχόμαστε αντιμέτωπες με το πιο ψηλό κτίσμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τον Fernsehturm, ο οποίος είναι ορατός από όλη την πόλη, αλλά και τη Χριστουγεννιάτικη αγορά που έχει στηθεί στην πλατεία. Προχωράμε προς την περιοχή που ονομάζεται “Νησί των Μουσείων” όπου επισκεπτομαστε τον επιβλητικό καθεδρικό ναό του Βερολίνου. Εκεί δίνεται στους επισκέπτες η δυνατότητα να ανέβουν και να περιηγηθούν περιμετρικά του τρούλου με θέα όλη την πόλη. Τα περισσότερα μουσεία και επισκέψιμοι χώροι της πόλης κλείνουν στις 6μμ. και η ώρα αυτή είχε ήδη φτάσει. Το μοναδικό μουσείο που σταματούσε να δέχεται επισκέψεις στις 8μμ. ήταν το Εβραϊκό Μουσείο προς το οποίο κατευθυνθήκαμε στη συνέχεια πεζές και παρατηρώντας την πόλη γύρω μας.
Η αρχιτεκτονική του μουσείου είναι αξιοσημείωτα συμβολική καθώς δημιουργεί μια αίσθηση αβεβαιότητας και κλειστοφοβίας, με διαδρόμους αδιέξοδους (ή φαινομενικά αδιέξοδους) που έχουν ως αποκορύφωμα τους Κήπους της Εξορίας και τον Πύργο του Ολοκαυτώματος. Οι μεν Κήποι της Εξορίας είναι ουσιαστικά στήλες με χώμα, στις κορυφές των οποίων υπάρχουν αγριελιές και είναι τοποθετημένες έτσι ώστε, σε συνδυασμό με το έδαφος που έχει κλιση, να δημιουργούν στον επισκέπτη αίσθημα ελαφράς ζάλης. Ο δε Πύργος είναι ένα κενό δωμάτιο με ύψος 24μ. κλεισμένο με μια βαριά σιδερένια πόρτα που δεν κλιματίζεται, ούτε φωτίζεται παρά μόνο από το φυσικό φως της οροφής. Στον τοίχο υπάρχει μια σκάλα κρεμασμένη πολύ πιο ψηλά από το έδαφος με προφανή συμβολική σημασία.
Ύστερα από το μουσείο κατευθυνθήκαμε προς το Checkpoint Charlie, το οποίο, ενώ πλέον αποτελεί τουριστικό αξιοθέατο, κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου ήταν το πιο γνωστό σημείο διέλευσης από το Ανατολικό στο Δυτικό Βερολίνο και αντίστροφα. Σε πολύ κοντινή απόσταση βρίσκονται η πλατεία Potsdamer και η πύλη του Βρανδεμβούργου.
Η δεύτερη μέρα μας βρίσκει στο Kreuzberg και το Friedrichshain, γειτονιές που αξίζει κανείς να περπατήσει, να εξερευνήσει με ποδήλατο ή ηλεκτρικό “πατίνι” (τα οποία είναι αρκετά διαδεδομένα μέσα μεταφοράς) χρησιμοποιώντας τους ποδηλατόδρομους που υπάρχουν σε όλη την πόλη. Χαρακτηρίζονται από ιδιαίτερα κτίρια, πολλά από τα οποία φέρουν τοιχογραφίες, ειδικά στην περιοχή του Friedrichshain όπου υπάρχει και το Urban Spree, ένας ανοιχτός χώρος τέχνης που περιλαμβάνει πολλές από αυτές.
Καταλήγουμε στην East Side Gallery. Πρόκειται πιθανόν για τη μεγαλύτερη υπαίθρια γκαλερί, αφού μετρά 105 τοιχογραφίες πάνω σε 1.3χλμ που έχουν απομείνει από το τείχος του Βερολίνου μετά την κατεδάφισή του. Παρατηρώντας τες συνειδητοποιούμε όχι μόνο πως πρόκειται όντως για έργα τέχνης, αλλά και ότι μέσα από αυτά ο χώρος προσπαθεί να μας πει μια ιστορία. Βλέπουμε εικόνες που περνούν μηνύματα ενότητας, αγάπης και ελευθερίας ή δηλώνουν κάτι αντίστοιχο με χρήση έντονων χρωμάτων, εικόνες που θίγουν την ανελευθερία ή το φόβο και άλλες που αποτελούν μνεία στην ίδια την ιστορία του τείχους.
Δίνουν έτσι την εντύπωση ότι πρόκειται για μια προσπάθεια να μην ξεχάσει κανείς από όσους θα βρεθούν απέναντί τους ακόμα και χρόνια μετά, ότι δεν πρόκειται απλά για έναν τσιμεντένιο καμβά, αλλά για ένα σημείο βαμμένο με αίμα το οποίο χώριζε για τρεις δεκαετίες μια πόλη και μια χώρα στα δύο. Φαίνεται σα να θέλουν οι εικόνες να μας βοηθήσουν να βιώσουμε όσα βίωσαν οι κάτοικοι της περιοχής εκείνη την περίοδο, αλλά και σα να εύχονται να μην επαναληφθούν ποτέ και πουθενά.
Ύστερα βρεθήκαμε και πάλι στο “νησί των μουσείων” όπου επισκεφθήκαμε την Παλαιά Εθνική Πινακοθήκη (Alte Nationalgalerie), ένα επιβλητικό κτίριο που φιλοξενεί έργα νεοκλασικά, άλλα σύμφωνα με το κίνημα του ρομαντισμού, του ιμπρεσιονισμού και του πρώιμου μοντερνισμού αλλά και το Νέο Μουσείο (Neues Museum) που φιλοξενεί συλλογές σχετικά με τον αιγυπτιακό πολιτισμό, την προϊστορική και την αρχαία εποχή. Tην ίδια μέρα επισκεφθήκαμε τη Berlinsche Galerie, με γλυπτά και πίνακες μοντέρνας τέχνης αντιπροσωπευτικά της νεότερης ιστορίας της πόλης στη μόνιμη συλλογή της.
Η τρίτη και τελευταία μέρα ξεκίνησε στο ζωολογικό κήπο και το ενυδρείο του Βερολίνου. Από αυτή την τοποθεσία και περπατώντας κατά μήκος του, έκτασης περίπου 5 τετραγωνικών χιλιομέτρων, πάρκου Tiergarten βρεθήκαμε στο πολυφωτογραφημένο μνημείο των δολοφονημένων Εβραίων. Σε κοντινή απόσταση βρίσκεται η πύλη του Βρανδεμβούργου και το κτίριο της Γερμανικής Βουλής με το χαρακτηριστικό γυάλινο θόλο που συμβολίζει τη διαφάνεια στην πολιτική σκηνή της χώρας. Δίνεται η δυνατότητα περιήγησης στο θόλο, μόνο αν η επίσκεψη έχει προγραμματιστεί μέσω του επίσημου site, κάτι που αξίζει κανείς να κάνει. Η θέα από την κορυφή του κτιρίου είναι καθηλωτική, η αρχιτεκτονική του θόλου είναι ιδιαίτερη και παρέχονται χρήσιμες πληροφορίες μέσω audioguide σχετικά με την πόλη και το κτίριο.
Μνημείο του Ολοκαυτώματος 
Εσωτερική άποψη του γυάλινου θόλου του κοινοβουλίου
Πέρα από τα μνημεία, τα μουσεία και τις γκαλερί ο ιδιαίτερος χαρακτήρας και η χαρακτηριστική αύρα που αποπνέει το Βερολίνο από την πρώτη στιγμή είναι δύσκολο να αποτυπωθούν με λόγια. Το πιο κοντινό που μπορεί να αναφερθεί είναι, πως υπάρχει μια ψευδαίσθηση αστικής αποσύνθεσης που γρήγορα αντιλαμβάνεται κανείς ότι είναι απλώς το “στυλ” μιας υπερσύγχρονης και οργανωμένης κεντροευρωπαϊκής πρωτεύουσας. Ρίχνοντας μια γρήγορη ματιά στην ιστορία της για τον 20ο αιώνα αναγνωρίζουμε ότι υπήρξε κέντρο γεγονότων που σημάδεψαν τις πολιτικές εξελίξεις στο εσωτερικό αλλά και στο εξωτερικό της χώρας. Σήμερα βλέπουμε μια πόλη που δεν έχει παραλείψει να αποτίσει το φόρο τιμής που αρμόζει σε όσους ήταν θύματα των εξελίξεων αυτών, όχι μόνο χτίζοντας μνημεία και μουσεία αλλά και με τον έκδηλα πιο ελεύθερο τρόπο ζωής μεγάλου μέρους των κατοίκων, απαλλαγμένο από διακρίσεις και στερεότυπα. Είναι αυτός ο τρόπος ζωής που συμβάλλει ολοφάνερα στη διαμόρφωση του χαρακτήρα της πόλης που θυμάται να ξεχνά το παρελθόν χτίζοντας ένα διαφορετικό και καλύτερο μέλλον.
*ΥΓ. Ο τίτλος του άρθρου, είναι ο τίτλος γνωστής τοιχογραφίας στην East Side Gallery που αποτελεί αποτύπωση φωτογραφίας του Leonid Brezhnev, γενικού γραμματέα της ΕΣΣΔ και του Leonid Brezhnev γενικού γραμματέα του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Ανατολικής Γερμανίας, το 1979.
